De uitkomst van het referendum over het associatieverdrag met Oekraïne plaatste het kabinet in het voorjaar van 2016 voor een probleem: hoe wordt een door de meerderheid van de opgekomen stemmers verstrekt negatief advies niet zonder meer over – maar tegelijkertijd serieus genomen (om het even of dit werkelijk of voor de schijn was)? De premier had ’t in het wekelijkse gesprek voor NPO 1 op 15 april 2016 in verband daarmee over “de bezwaren van het nee-kamp adresseren“.
Het is geen wonder dat Rutte dit woord zelden in zijn televisie-interviews gebruikt maar daarentegen veel vaker op zijn persconferenties die technischer van aard en taal kunnen zijn tegenover een specialistisch publiek, want wat betekent adresseren?
De oorspronkelijkste betekenis komt in de praktijk minder en minder voor als gevolg van de veranderingen in de communicatie: wie schrijft er nog een adres op een envelop. Voor de herkomst van de nieuwste betekenis van Van Dale, ‘6 mbt. problemen en kwesties als zodanig benoemen en aan iem. de oplossing ervan opdragen’ moeten we allicht naar het Engelse broertje van dit Nederlandse woordenboek. Dat geeft in vaste combinatie met het woord problem voorbeelden als we must address this problem en this chapter addresses three problems. In het Engelse woordenboek wordt de oplossing van een kwestie niet aan een derde toegestuurd, address a problem is hier actiever ‘aan de orde stellen, aanpakken’. De nieuwe betekenis in het Nederlands is dus een anglicisme.
De bezwaren of grieven van het nee-kamp adresseren betekent uit de mond van de minister-president dus niets meer of minder dan ‘we zijn bézig wat aan het lastige probleem te doen’.
Dat adresseren zeer verbonden is met die kwestie van het referendum, blijkt op de PC van 12 augustus 2016 als de premier verrast wordt door een vraag hierover en begint met: “Oei, dat moet ik even terughalen.” Enkele zinnen later duikt het woord in kwestie alweer op: “We willen tijd nemen om te zoeken of we inhoudelijk de zorgen, die in de campagne naar voren kwamen, in het maatschappelijk debat genoemd werden, of we die kunnen adresseren voor alle 28 (lidstaten van de EU, SR) en Oekraïne.”
Soms varieert Rutte het adresseren van de grieven van de tegen-stemmers via een uitdrukking die eerder aan rouwverwerking doet denken, “een plek geven”.
P.S. Adresseren in de afgeleide betekenis is al vroeg door CDA-leider De Hoop Scheffer gebruikt (1997): “Daar hebben wij een geheel eigen bijdrage aan het politieke debat, die het liberalisme, noch het socialisme en overigens ook niet het pragmatisme van D66 op een afdoende wijze adresseren.” Minister Hoogervorst (VVD) hoorde bij de frequentere gebruikers van het woord, bijvoorbeeld: “Ik wil graag bezien of ik deze problematiek nog wat preciezer kan adresseren.” (2005)
