Het was een belangrijke persconferentie, die van 1 maart 2013. Het Centraal Planbureau had zich gemeld met tegenvallende cijfers en de coalitie in Rutte-II koos voor een groot akkoord, door Samsom (PvdA) Oranje-akkoord gedoopt: de bedoeling was om samen met maatschappelijke organisaties en oppositiepartijen overeenstemming te krijgen nog voor de troonswisseling van 2013 een feit was. Deze stond gepland voor 30 april. Over de benaming wilde Rutte niet twisten, het ging hem om de bedoeling van het akkoord als zodanig: “Maar dan moeten we wel in 2014 de nodige maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat uiteindelijk we de overheidsfinanciën weer in het gareel krijgen en dat we weer onder de 3% komen”, de Europese norm voor het maximale begrotingstekort.
Gewoonlijk sprak en spreekt de minister-president van het op orde brengen of het gezond maken van de overheidsfinanciën, ook wel het huishoudboekje van de overheid. Na waarschijnlijk ettelijke honderden malen “op orde brengen” sloot hij zich voor het eerst aan bij degenen die de uitdrukking in het gareel gebruiken. Die is misschien niet zeer gangbaar in de Tweede Kamer maar daar desondanks vrij geregeld te horen. Rutte zelf had het bij zijn tweede regeringsverklaring (november 2012) ook al gehad over het voornemen, “de overheidsfinanciën vergaand terug in het gareel te krijgen”. Diverse parlementariërs hanteerden de wijze van zeggen in deze context al langer.
Het gaat om een figuurlijke, afgeleide betekenis van gareel, oorspronkelijk “het getouw waarmee een trekdier gespannen wordt”, zoals Van Dale zegt. Vandaar kon het begrip toepassing vinden op criminelen, mensen die naar het rechte pad teruggebracht moesten worden. Het CDA wil in 2009 jongeren in het gareel houden, de PVV verlangt in dat jaar hetzelfde voor een bepaalde etnische groep van hen. Het gareel kon ook uitgebreid worden naar organisaties die zich niet aan de regels houden. Zo eist de PVV dat Greenpeace in 2011 in het gareel gebracht wordt, Beertema van die partij wil dan de HBO-raad zelfs “in het gareel ranselen” en de SP zegt in dezelfde tijd de bankensector in het gareel te willen krijgen. De uitbreiding van het gebruik gaat verder in de richting van landen als Griekenland, die hun tekorten meer dan is toegestaan laten oplopen.
Wat een handig middel voor dieren was, krijgt mettertijd een zeer negatief etiket in relatie met mensen.
P.S. Het Kamerlid Janmaat (CD) gebruikte in het midden jaren ’90 van de vorige eeuw enkele malen het tegengestelde, “uit het gareel halen”.
