Wieteke van Dort werd er als Tante Lien bekend mee, de voorstelling voor mensen met herinneringen aan Indië. Haar vaste begroeting van haar publiek-op-leeftijd: “Hallo, luitjes!” Luitjes – letterlijk een verkleinvorm van het meervoudige lui ‘mensen, lieden’ – heeft een wat meewarige klank als aanduiding voor oudere mensen. Frits Abrahams, columnist van NRC Handelsblad, gebruikt het soms in zinnen als: “Die luitjes dachten te kunnen uitblazen van een leven van nietsdoen, maar daar komt niets meer van in: wég achter die geraniums, terug van die wereldreis.”
Abrahams’ collega Joyce Roodnat laat zich in dezelfde krant met nog iets meer dédain uit over onderzoekers met gebruikmaking van het woord: “En weer proberen de luitjes van de wetenschap het wezen van de kunst te ontrafelen.” De toevoeging in de omschrijving in Van Dale klopt dus, “lieden, mensen (met een bijbetekenis van vriendelijk of medelijdend neerzien op)”.
Begin september 2016 heeft Mark Rutte als eerste zittende premier als Zomergast mogen optreden voor de VPRO-televisie. Vooral wat hij zei over “tuig van de richel” in Zaanstad riep veel echo’s op en hij werd er de vrijdag na de uitzending over gevraagd op de persconferentie. Rutte herhaalde wat hij later die maand bij de Alg. Pol. Beschouwingen in de Tweede Kamer dunnetjes over deed, dat hij geen enkel begrip wenste te tonen voor deze jongeren en hun handelingen, ook niet als ze Turkse Nederlanders zouden zijn: “Het laatste wat we moeten doen is de luitjes daar, die deze vreselijke dingen doen, dit tuig, het genoegen doen om ze nog een soort escape te bieden van ja, misschien heeft het wel te maken omdat ze in paniek zijn met de coup tegen Erdogan.”
Tot dusver werden luitjes met ouderen geassocieerd en vanuit een eerder meelijwekkende houding. Rutte draait dat compleet om en gebruikt het woord zonder enige vorm van sympathie voor jongeren die hij aansluitend “gewoon heel fout publiek” noemt. De betekenis van luitjes is in de context van wat de premier op zijn persconferentie zegt dus het tegendeel van wat gewoon is – een ander voorbeeld van betekenis-deflatie.
Bij alle aandacht voor de andere woorden waar de premier in dit kader voor koos, is het nieuwe gebruik van luitjes onder de radar gebleven – zelfs Henk Krol van 50Plus begon er niet over.
