Ja, min of meer technische taal kan er door de premier gebezigd worden. Hij doet dat naar verhouding niet zo vaak in z’n wekelijkse gesprek voor de publieke televisie als op de persconferenties na de ministerraad. Misschien is dan des te opvallender als hij – zoals bij het MP-gesprek op 21 april 2011 – verwijst naar het onderhandelingsproces met andere partijen op deze manier: “Wat zijn je politieke wensen en kun je die accommoderen.”
Van Dale Online
Het woord accommoderen heeft hier een ongewone lezing, althans niet precies passend in wat Van Dale heeft opgenomen. Daar wordt het een wederkerend werkwoord genoemd, maar van zich is er geen sprake als het gaat om het accommoderen van politieke wensen van een ander.
De uiting van Rutte is net als problemen adresseren een typisch voorbeeld van een anglicisme, want het Engelse woordenboek moet de oplossing bieden: to accommodate someone’s wishes is ‘aan iemands wensen tegemoetkomen’. Accommoderen ligt dus in de sfeer van comfort.
Op de persconferentie van 12 april 2013 zei de premier “(…) moeten we de vraag articuleren”. Dat gaat misschien nog een stapje verder dan een anglicisme. In het Nederlands kan een vraag articuleren een juridische manier van zeggen zijn om een kwestie ordelijk, punt voor punt te formuleren. Het Engels komt daar wel zeer dicht bij in de buurt met ‘(helder) verwoorden, uitspreken, onder woorden brengen’ – dat lijkt een figuurlijk gebruik van het oorspronkelijke helder articuleren in de sfeer van de logopedie. Maar een vraag articuleren is nog slechts de eerste stap op de weg die moet leiden naar de beantwoording van die vráag: daarna moet er nog gekeken worden naar de mogelijkheid van accommoderen. Dealen tussen de twee partijen zou het gezamenlijk kunnen heten, maar dat is in de loop van de tijd een negatieve term geworden. Hetzelfde overkomt momenteel het werkwoord shoppen. Dat kreeg in 2015/2016 een negatieve connotatie in de sfeer van vluchtelingen en asielzoekers. Het werd in september 2016 versterkt door de MP en diens opmerkingen in de sfeer van Poelenburg-Zaanstad. (Zie luitjes.) Shoppen werd toen gekoppeld aan cafetariamodel en dat maakte het werkwoord niet positiever, ofschoon dit ‘stelsel waarbij werknemers binnen bepaalde grenzen zelf hun arbeidsvoorwaarden kunnen invullen en bv. kunnen kiezen voor het kopen van extra vrije tijd’ iets neutraals is.
In de voorbije 20 jaar was accommoderen allereerst een begrip dat gebruikt werd in verband met de groei van Schiphol en de luchtvaart. Zie bijvoorbeeld verkeersminister Jorritsma in 1996: “Ik ben van plan om te bezien of het mogelijk is om Amsterdam te helpen door de vervoersgroei dit jaar en de komende jaren wel structureel te accommoderen.” Vandaar kan dezelfde spreekster het woord in iets ruimere context gebruiken zoals in: “Het is ook een wens van de provincie Zeeland en in feite accommoderen wij een wens van de provincie Zeeland.” (1996)
In het geregelder gebruik van articuleren ‘onder woorden brengen’ ging minister Peper (1998-2000) voor: “Het betekent evenmin dat wij de tolerantiegrenzen niet scherp in de gaten moeten houden en articuleren.” (1999) Dat zou tegenwoordig benoemen heten.
