Gaat het over de vluchtelingenkwestie – en dat is sinds half 2015 wekelijks een onderwerp in de ontmoetingen tussen minister-president en pers – dan zal de premier erop wijzen, hoe het Nederlandse beleid “restrictief en rechtvaardig” is, “humaan en restrictief”, “sober en rechtvaardig”, “sober maar fatsoenlijk”. Dat is allicht bewust gekozen taal waarin elk van beide coalitiepartijen zich moet herkennen, het beleid is op dit punt VVD én PvdA, PvdA én VVD. Dit citaat uit de voorbereide inleidende woorden van de premier zelf van de persconferentie van 29 januari 2016 illustreert het: “In Nederland zelf blijven alle betrokkenen intussen keihard werken om, zoals ik zei, de asielzoekers die in ons land zijn aangewezen op een goede, sobere maar rechtvaardige manier van opvang, om die ook te bieden (…).” De gebruikelijkste woordvolgorde is in overeenstemming met de samenstelling van de coalitie, eerst sober (de VVD als grootste partij) en vervolgens rechtvaardig (PvdA).
• Op de persconferentie van 12 februari 2016 vroeg Rutte zich af, hoe “deze grote aantallen vluchtelingen verhapstukken, verwerken”. Verhapstukken gebruikte hij bij dezelfde bijeenkomst nogmaals. Van Dale noemt dat een informeel woord.
• Een half jaar eerder sprak de premier van “de hele inklaringsprocedure” – Van Dale heeft het bij inklaren over douaneformaliteiten voor goederen en inkomende transporten.
• Begin september 2015 gebruikte de minister-president de term quoteringsinstrument voor het verdelen van vluchtelingen over Europa: wie dacht er voorheen niet aan vis of melk bij quota en quoteren?
FILTERS tegen vluchtelingen pc 12.02.2016
• Met een beweging van zijn handen onderstreept Rutte in latere maanden zijn uitlating over “het bouwen van filters om de stroom van vluchtelingen onder controle te krijgen” (PC 12 februari 2016) en op de PC van 4 maart hoe “deze filters allemaal werken om deze irreguliere instroom te beheersen”. De term filters die als een soort schotten worden uitgebeeld, maakt het asiel- en vluchtelingenprobleem tot een technische kwestie waar het gaat om objecten, niet om mensen. Dat is bij de woorden verhapstukken en verwerken (zie boven en bijvoorbeeld in het citaat “Dat soort aantallen kunnen wij niet verwerken in dit deel van de wereld”, PC 22.01.2016), inklaring en quotering niet anders.1) 2)
Sober én humaan, zeker. Maar het is bij het migratieprobleem niet altíjd coalitietaal die Mark Rutte als minister-president spreekt.
1) Deze gevallen roepen de vraag op, hoe we precies moeten duiden wat de premier zei bij het wekelijkse gesprek over de deal met Turkije over de vluchtelingen (01.07.2016): de poging om samen met Duitsland “het muisje door het gat in de muur te krijgen”.
2) Vergelijk inmiddels de conclusie in de bijdrage over Straat (het tweede lid van de samenstellingen als wasstraat): “In die lezing van het tweede deel van een samenstelling op –straat ging het tot voor kort om auto’s, brood, tv-toestellen en andere voorwerpen in een fabrieksmatige omgeving. Het bleek enkele jaren terug ook van toepassing op de stoffelijke resten van de vliegtuigpassagiers. Sinds deze week vallen asielzoekers hoorbaar in hetzelfde rijtje.”
