Nadruk, accentuering, beklemtonen – het hoort allemaal bij het dagelijkse handwerk van parlementariërs en andere politici want ze willen gehóord worden. Dat is van wezenlijk belang en het gaat hier dus meer dan eens over dat onderwerp. Herhaling is een bekend voorbeeld van accentueren, net als het toevoegen van versterkende bijwoorden (zie bijvoorbeeld de tekst over Heel of de bijdrage Echt, oprecht) of het kiezen voor woorden met een sterke betekenis (daarvan zullen er nog diverse volgen). Onderstrepen politici hun woorden graag? Op de persconferentie van 23 september 2016 zei de premier dat iets “echt zeer hoge prioriteit” heeft en dat is bepaald aangezet: prioriteit is al ‘voorrang’, en dat krijgt dan óok nog het predicaat hoog, ja zeer hoog en dat geheel wordt nogmaals versterkt door echt. Hoe zwaar wilt u het hebben?
Mark Rutte bedient zich daarnaast van een minder opvallend maar desondanks veel door hem gebruikt middel en dat is klinker-rekking. Je moet soms tweemaal luisteren om te horen wat er gebeurt. In die gevallen verlengt de premier de betreffende klinker door een h toe te voegen en dan diezelfde klinker nog eens te zeggen. Dan klinken woorden als toe of doet en doen als “toehoe”, “doehoet” en “doehoen”. Wie er eenmaal oor voor heeft, die hoort ook “niehiet”, “iehiets”, “ziehiet” en “ziehien” die normaal gesproken geschreven worden als niet, iets, ziet en zien. 1)
Als voorbeeld een klein stukje uit het antwoord van de premier op een vraag over die aanhoudende kwestie bij de Belastingdienst over de afvloeiingsregeling daar. Het gaat om het woordje nu dat dus klinkt als “nuhu”, PC 07.10.2016. De video begint kort vóor het moment waarop er “nuhu” gezegd wordt (vanaf 10’10”) – het gaat dus maar om een klein stukje van de verder doorlopende persconferentie.
Nu zijn de oe en de ie klinkers die in open lettergrepen kunnen voorkomen (open, getuige zoe-ken en kie-zen) en het zijn net als de uu van nu zogeheten hoge klinkers, dat wil zeggen dat ze uitgesproken worden met een vrijwel dichte mond. (Vergelijk dat met bijvoorbeeld een oo of aa waarbij de benedenkaak ruimte maakt en omlaag gaat.) Deze ie en de oe komen bij Rutte waarschijnlijk veel voor in gerekte sfeer. Maar ook wat wel korte vocalen heten verlengt hij op exact dezelfde manier – zo zijn vreemd ogende vormen als “hèhèlpt” (helpt), “omdahat” (omdat), “mahag” (mag) en “pluhus” (plus) uit zijn mond te horen. Die vormen gezamenlijk het “bewijhijs” van Ruttes klinkerrekking als methode om iets te benadrukken. Maar nogmaals, het is wel een kwestie van even goed luisteren.
1) Vergelijk de tweet die NOS-verslaggever Ron Fresen postte na het allereerste Kamer-optreden van Mark Rutte als minister-president (“wat is die GOEHOED”): zie de bijdrage in dit blog onder het kopje Verkennend op de thuis-pagina en de afbeelding beneden. Goehoed is momenteel bij Twitter een vrij gangbare benadrukte variant, een vergrotende trap van goed.
Tweet Ron Fresen (NOS)
