Het letterlijke dichtschroeien (door schroeien dicht laten gaan, afsluiten zoals bijvoorbeeld vlees op een hoog vuur zodat de sappen bewaard blijven – aldus Van Dale) heeft een politieke toepassing die dat lexicon nog niet heeft gehaald. Op de persconferentie na de ministerraad van 21 januari 2011 gebruikte premier Rutte het in reactie op vragen over een nieuwe missie in Afghanistan: “En leg dat nog eens uit en kun je daar het mandaat nog verder dichtschroeien, dat soort…”
Op de bijeenkomst in Nieuwspoort na de ministerraad van een jaar later (20.01.2012) kwam het wetsvoorstel-minimum-straffen aan de orde, het was nog de tijd van Rutte-I. De strekking was: als we minimumstraffen zeggen dan bedoelen we ook minimumstraffen. Dat leidt tot de vraag van Michiel Breedveld (NOS): “Kunt u zich voorstellen dat een rechter anders beslist en toch een lagere straf oplegt dan u nu verplicht stelt?” Rutte: “(…) uiteraard is er altijd een extreme uitzonderingspositie, die worden ook in de wet omschreven, maar die zijn buitengewoon goed dichtgeschroeid.” Het klinkt misschien niet direct juridisch, het is ’t wel.
Diezelfde betekenis van ‘via wettelijke bepalingen beperken, terugdringen, onmogelijk maken’ komt naar voren in het antwoord van de MP inzake de plannen rondom het kinderpardon op de PC van 12 december 2012: “En ik vind de balans tussen het verder dichtschroeien van de regelingen zodanig dat alleen de mensen die echt in aanmerking komen binnen kunnen komen in combinatie met een stevig uitzettingsbeleid wat ook nodig is en aanpak illegaliteit, daarbinnen vind ik ook passen, past ook in de balans, dat zo’n regeling er komt voor kinderen die hier lang verblijven.” De vraag was opnieuw gesteld door Michiel Breedveld. Maar nu is er een premier aan het woord die een andere coalitie vertegenwoordigt, met uiteenlopender opvattingen op dit terrein en daarbinnen probeert te balanceren – Rutte-II.
Ook al is dichtschroeien een woord dat in bijdragen van diverse politieke partijen in de Tweede Kamer voorkomt, de frequentie is het grootst bij VVD-woordvoerders. In 2004 gebruikte Rutte het als staatssecretaris van OCW inzake studiefinanciering en in de huidige kabinetsperiode is minister Blok de freqentste hanteerder van dichtschroeien. De vraag is hoe toevallig dit is, het vaakst voorkomend in de bijdragen van één partij in een streven naar precieze, restrictieve wetgeving op bepaalde gebieden.
Waarschijnlijk is Meindert Leerling (RPF, de partij die later opging in de ChristenUnie) de eerste gebruiker in de Tweede Kamer (1987). Hij sprak van het “dichtschroeien van een open-einde-regeling”, aanvankelijk veel in combinatie voorkomende woorden. Oudere lezers kunnen zich Leerling herinneren als voorlezer van de uitslagen van het zaterdagvoetbal voor de NCRV-radio. (Dat is de wereld van Kozakken Boys, Excelsior Maassluis en Heerjansdam, Leerlings geboorteplaats.)
Meindert Leerling (Parlement&Politiek)
