Is het werkwoord opplussen misschien wat over z’n hoogtepunt heen? En herkrijgt plus z’n oudere, simpel toevoegende betekenis? Den Haag is bepaald ingenomen geweest met de combinatie getal+plus, zie bijvoorbeeld het leeftijdenbeleid van de kant van de overheid met betrekking tot de cohorten die aangeduid werden als 80-plussers, 65-plus, 55-plus, 50-plus, 45-plus, 30-plus. Gemeenten zouden moeten fuseren tot een grootte van 100.000-plus. In deze sfeer passen de figuurlijker termen WGRplus, de SDE-plusregeling en het europluspact, wat zij in concreto ook mogen betekenen. 1) In z’n persconferentie van 17 juni 2011 onderstreepte de premier het vaktechnische: “Je hebt Wenen, je hebt Wenen-plus, Wenen-plus-plus en dan zitten we in een stuk techniek, waarvan ik inmiddels denk te begrijpen hoe het helemaal werkt”. Het had betrekking op de schuldenproblematiek van Griekenland.
In het debat over de regeringsverklaring van 2012 (Rutte-II) kwam plus en daarmee ook min aan bod, inclusief allerlei nuanceringen: “een klein plusje”; “een forse plus”; “Die plus bestaat uit een forse plus voor de mensen die aan het werk zijn en uit een veel kleinere min voor de mensen met een uitkering dan in de oorspronkelijke plannen stond. Dat is de mix die leidt die tot een kleine plus voor de mensen met een laag inkomen.”; “een behoorlijke plus”; “een kleine plus of in ieder geval een zeer beperkte min”.
PLUS (Google Afbeeldingen)
In z’n allereerste regeringsverklaring als minister-president had Rutte het in 2010 over “opplussingen op de 18 miljard” en memoreerde dat “de zorgzwaartepakketten worden opgeplust”. Volgens Van Dale is opplussen vooral het aanpassen van woningen ten behoeve van bepaalde groepen die op die aanpassingen aangewezen zijn, ouderen, mensen met een handicap. Het woord – dat lijkt op opknappen, oppoetsen, oppimpen – komt daarmee in de buurt van ‘verfraaien, aantrekkelijker maken’ zoals misschien in het geval van de zorgzwaartepakketten. Vergelijk wat Rutte destijds als deelnemer vanuit de oppositie aan het debat over de Algemene Politieke Beschouwingen van 2008 zei in zijn rol als VVD-fractievoorzitter, beetje op afstand van Europa: “Immers, in Nederland hebben wij Europese regelgeving nog eens opgeplust, er mooie gouden randjes omheen gezet.” Later gebruikte Rutte daarvoor het nog niet in de Nederlandse Van Dale vindbare werkwoord goldplaten: “Vaak is het ook Nederland zelf wat gegoldplate heeft, allerlei plussen heeft gezet op Europese regels, stoppen we ook mee, kijk maar wat er in het verleden gebeurd is op terreinen als Natura2000: dat willen we niet meer, dus neem die Europese wetgeving over zonder die plussen.” (PC 21.06.2013) Hier is voor opgeplust de vertaling ‘opgepimpt’ dus van toepassing.
Maar opplussen betekende in een vroeg stadium (vóor 2000) iets technischers, dat wat naar voren komt uit het volgende citaat: “Verplegers die in deeltijd werken, komen er beter vanaf dankzij wat in de zorgsector ‘opplussen’ heet. De werkweek van parttimers wordt, als ze dat zelf willen, niet met 5 procent verkort, zoals die van fulltimers; in dat geval krijgen ze 5 procent meer loon.” (AD 11 september 1996)
Inderdaad, deze technische betekenis (die ook lastig uit te leggen is) blijkt in onbruik geraakt. Opplussen voegt zich naar werkwoorden waar het uiterlijk op lijkt. Wie nu met hulp van LexisNexis door alle mogelijke kranten bladert, ziet alleen in het jaar 2016 bijvoorbeeld dat de politie in Wierden-Enter z’n Facebookaccount, dat Almkerk z’n sportzaal tot een sporthál en dat Hillegom de internetverbindingen wil opplussen. In de noodopvang van Oss wordt er geklaagd over het warme eten. De locatiecoördinator legt in het Brabants Dagblad van 27 februari uit, dat er inmiddels twee broodmaaltijden geschrapt zijn waardoor de bewoners extra geld krijgen waarvan ze pepertjes kunnen kopen en zo hun maaltijd opplussen. Met zijn toepassing van dit werkwoord sprak premier Rutte dus in overeenstemming met de tegenwoordige tijd.
1) Hier doet plus wat denken aan het ambtelijk-technische gebruik van nageplaatst max voor ‘maximaal’ in bijvoorbeeld “twee miljard max” (MP-gesprek 21.06.2013) – hier is de afko tot het volle woord geworden net zoals verpleegsters spreken van tempen ‘de temperatuur opnemen’.
