IN HET NIEUWS zijn de programma’s van partijen die deelnemen aan de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Een week geleden was de vraag op deze plek daarover: welke partijen hebben de volgende woorden als enige partij in hun concepttekst opgenomen?
Dit waren de tien geselecteerde woorden: beheersjacht, broodfondsen, conflictmaterialen, gelijkspanningskabels, halalhypotheek, open-ruimteheffing, veenoxidatie, vierlaagscontainervaart, wraakporno en mosselzaad-invanginstallaties.
Elk van deze tien woorden komt in al die programma’s van CDA, CU, DENK, D66, GroenLinks, PvdD, PvdA, SGP, SP, VVD en 50Plus voor, maar in de tekst van slechts één van die programma’s. Zo komt halalhypotheek uitsluitend in de plannen van DENK voor (in de bijdrage van gisteren al verklapt): “DENK vindt dat de onafhankelijkheid en het gevoel van verantwoordelijkheid door het eigenaarschap van een eigen huis bereikbaar moeten zijn voor iedereen. DENK is daarom: vóór het aftrekbaar maken van de belasting van een rentevrije, ofwel halalhypotheek.”
• Het CDA heeft het als enige partij over wraakporno: “Om kinderen en jongeren beter te beschermen tegen digitale vormen van pesten en seksueel grensoverschrijdend gedrag, moet het verspreiden van ‘wraakporno’ strafbaar worden gesteld”. Van Dale omschrijft het woord als volgt: “voor privédoeleinden bestemde pornografische foto’s of filmpjes van een ex-geliefde, die men op internet publiceert als wraak op degene die de relatie heeft verbroken”. 1)
• De ChristenUnie heeft veel aandacht voor de binnenvaart, kijk maar: “Hoge bruggen, brede sluizen, diepe kanalen. Er wordt geïnvesteerd in sluiskolken, en vaarwegverdieping om de wachttijden te reduceren en het vaarwegennet robuuster te maken. Bij vervanging worden bruggen verhoogd om vierlaagscontainervaart te faciliteren op de Twentekanalen, Maas en Amsterdam- Rijnkanaal.”
• Broodfondsen is het woord dat niet anders dan bij D66 gevonden wordt. Broodfondsen? Van Dale nam het nog maar pas op (net als wraakporno in 2014), omschreven als “onderlinge arbeidsongeschiktheidsvoorziening voor zzp’ers”.
• “Beheersjacht is alleen onder strenge voorwaarden toegestaan bij ernstige schade of bedreiging van de volksgezondheid of veiligheid.” Aldus het program van GroenLinks – en dus niet van bijvoorbeeld de PvdD.
• Wat is wel in de tekst van de PvdD te vinden en ook nog als enige in hun program? “Vaak verhandelde grondstoffen zoals soja, palmolie, koper en kolen, komen op de lijst van conflictmaterialen, waarvoor strenge criteria komen in het internationale handelsverkeer. Ook zoet water komt op deze lijst.” Waarschijnlijk moeten we conflict hier zien als (anglicisme en) eufemisme voor oorlog.
• De PvdA komt als enige met een open-ruimteheffing op de proppen. Dat is een ruimtelijke variant op het principe dat de vervuiler betaalt: “We beschermen de nationale landschappen tegen verrommeling en we beschermen de open ruimte. Er komt een stevige rem op het bouwen in de open ruimte door de invoering van een open-ruimteheffing. Dat voorkomt een alsmaar uitdijende bebouwde kom en stimuleert binnenstedelijke herontwikkeling.”
• De SGP biedt een surprise in de sfeer van de CU (vierlaagscontainervaart): “Er moeten meer en grotere gelijkspanningskabels naar het buitenland gelegd worden. Zo kan worden bereikt dat duurzame stroom daar wordt opgewekt waar dat het best en goedkoopst kan.”
• Over verrassingen gesproken: de VVD scoort het mooiste woord, mosselzaad-invanginstallaties. “De Nederlandse visser mag bij nieuwe vismethoden, zoals de pulskor of mosselzaad-invanginstallaties, niet worden dwarsgezeten door verouderde regels of belangen van andere landen.” Van Dale laat ons bij het mosselzaadinstrumentarium in de steek maar niet bij de pulskor. Voor wie het nog niet wist, dat is een “sleepnet waarbij de zeebodem niet wordt omgewoeld, maar met stroomdraden wordt bewerkt om de vis op te schrikken”. Alweer een woord dat pas in 2014 is toegevoegd.
• De SP had ik… vergeten in het overzichtje van de omvang – er heeft zich niemand over beklaagd. Het SP-program is vrij bescheiden, 14.000 woorden ongeveer, tussen GroenLinks en DENK. Veenoxidatie is het (althans mij) verrassende begrip dat ik daarin vond en niet bij de andere deelnemers: “Voor bodemdaling, veenoxidatie en de problemen met funderingen komt een speciaal actieprogramma.” De instelling van bewonerscomité’s (als enige vindbaar bij de SP) was een te gemakkelijke opgave geweest, in de sfeer van de halalhypotheek bij DENK.
Uit de hoek van 50Plus is er geen bezwaar aangetekend, dat van hun partijprogramma geen woord geselecteerd is. Zijn die er wel? Dat is een aardig tijdverdrijfje! Bladeren en dan opeens stuiten op de term nieuwkomersverklaring, niet anders dan toegelicht door “(net als in België)”. In Nederland niet in het nieuws geweest maar 50Plus heeft het op de radar geregistreerd. In Vlaamse media staan eind 2016 teksten als deze: “In de engagementsverklaring moeten nieuwkomers aangeven de Europese rechten, plichten, waarden en vrijheden te respecteren. Bedoeling is aan de nieuwkomers de basisprincipes van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens duidelijk te maken, maar ook van onze Grondwet en van onze samenleving.” Aansluitend wordt er overigens gerept van theoretische bezwaren van de Belgische Raad van State. (Vergelijk de nieuwere betekenis van respecteren uit de mond van Rutte.)
Verkiezingsprogramma’s zijn interessante teksten – je zou onder andere wensen dat in het kader van transparantie aangegeven wordt wat de oorsprong is van het opnemen van een bepaald voornemen. (Transparantie komt bij al deze geselecteerde partijen in enige context voor, behalve in de teksten van CDA, DENK en SP.) 2)
1) Volgens het regeer-akkoord heeft het CDA dit punt binnengehaald:
- Het verspreiden van wraakporno grijpt diep in de persoonlijke levenssfeer in en wordt als een zelfstandig delict strafbaar gesteld.
2) Transparantie heeft 6x de eindversie van het regeer-akkoord Vertrouwen in de toekomst gehaald.
