In de taal van Mark Rutte hoort bij de werkwoorden plakken en prikken in feite een ontkenning. Het is daarom in zekere zin verrassend om in Van Dale één voorbeeld te vinden van de wijze waarop de premier die twee woorden gebruikt maar dan juist met een pósitieve betekenis: ergens een cijfer op plakken ‘in een cijfer uitdrukken’. Als iets het specifieke taalgebruik van deze minister-president weergeeft, dan is het de negatie die blijkt uit voorbeelden als deze:
- ik ga daar niet een aantal zetels op plakken (PC 05.11.2010)
- te vroeg om het label “positief” daar op te plakken (PC 12.11.2010)
- ik kan daar nu geen getal op plakken (PC 12.04.2013)
- voorzichtig met daar stickers op te plakken (2x) (Gesprek 07.12.2012)
- ik plak daar geen stickers op (Gesprek 04.10.2013)
- ik ga daar geen timing aan plakken (Gesprek 02.04.2015)
- daar durf ik nu geen precieze timing op te prikken (PC 19.09.2014)
- ik kan dat niet op een dag prikken (PC 19.09.2014)
Mark Rutte plakt vooral etiketten, stickers (en met extra vervelende klank het verkleinde stickertje), labels, soms ook epitheta. Plakken heeft een vrij negatieve lading. Dat demonstreert de premier met uitingen als “op het pluche blijven plakken” en “Ik ben nooit zo’n tv-plakker”.
Plakken en prikken gebruikt Rutte dus bij uitstek om aan te geven dat hij iets weigert te doen: ik doe geen voorspelling of ik geef geen oordeel bedoelt hij, maar hij zegt in plaats daarvan “ik ga daar niet een aantal zetels op plakken” of “(ik ben) voorzichtig met daar stickers op te plakken”. Het lijkt wel alsof pin of prik mij daar niet op vast (‘aan een eerder gedane uitspraak of toezegging houden’) hier op een handige, minder opvallende manier is omgezet tot een actie-werkwoord. Dat is handig, omdat de eerste minister alleen bezig is om de deur naar beloftes of toezeggingen dicht te houden zonder dat overduidelijk te zeggen. Zó zei hij het ook wel eens:
- pin me d’r nog niet helemaal op vast (Gesprek 28.10.2011)
- moet u me niet precies op vastpinnen (Gesprek 06.02.2015)
Plakken, pinnen, prikken, het is een zekere fröbel-sfeer waar Rutte graag talig uit put – vergelijk het daarbij passende gebruik van het werkwoord knippen: “Je kunt dat niet helemaal plakken en knippen, maar het is wel zo dat het soms uit moet trillen voordat je op die verhouding 1/3 – 2/3 zit.” (PC 21.06.2013) Maar met datzelfde fröbelen harmoniëren epitheta, cijfers, percentages en labels frappant genoeg juist veel minder.
FRIEDRICH FRÖBEL (1782-1852)
In het Zuid-Nederlands is “plakken”, in de formuleringen die Rutte gebruikt, vrij gebruikelijk in de omgangstaal. Taal waar ook Vlaamse politici zich graag mee behelpen, daarmee denken zij misschien dichter bij de burger te staan. Verkavelingsvlaams noemen we dergelijke tussentaal.