Uitsmijtend voor 2016 een aantal voorbeelden van anglicismen en een concludente aflevering op vrijdag. Aan anglicismen is de taal van Mark Rutte rijk. Ook al is hij in dat opzicht niet uniek, de mate waarin en de wijze waarop het Engels in het Nederlands van de Nederlandse minister-president doorklinkt, rechtvaardigt een paar dagen specifieke maar allerminst uitputtende attentie. Bovendien, anglicismen kwamen al diverse malen langs in dit blog.
ANGLICISMEN (website Onze Taal)
Het Engelse werkwoord to blur heeft te maken met het identieke zelfstandig naamwoord blur dat een vlekje betekent. Op een foto of andere afbeelding kan dat een wazig effect geven – blurred kunnen dus foto’s zijn maar ook ramen e.d. In 2006 voegde Van Dale blurren aan het woordenboek toe en omschreef het als “mbt. digitaal beeld of elementen daarvan uitwissen of vervagen, bv. om personen onherkenbaar te maken”. Rutte gebruikte het woord tijdens zijn wekelijkse gesprek met Tijs van den Brink op televisie (08.04.2016) in een figuurlijke betekenis. Hij sprak over de uitkomst van het Oekraïne-referendum van voorjaar 2016 en met betrekking tot het beeld, de uitkomst daarvan probeerde hij “dat niet te blurren, te verwarren met…”
De minister-president verbetert zich nogal eens op deze manier. Deze zelfcorrectie is tegelijkertijd ook te zien als een vrijwel synchrone vertaling van woorden die hij meer of minder per ongeluk heeft laten vallen, het is in feite zelf-vertaling. De toelichting volgt in dat geval op de bij sommigen misschien niet bekend te veronderstellen term. Een ander voorbeeld uit het MP-gesprek van 07.01.2011 met Pim van Galen: “Eén zogenaamde lead nation, dus één land dat de leiding heeft”. Vergelijkbaar volgde op het opvallende gebruik van het woord wires de verklarende concretisering daarvan (“de internationale wires, dus de ANP’s in andere landen”), of er worden een of meer Engelse woorden gebruikt en vertaald (“hoe we de data storen, opslaan”; “hervormingen zowel cure als care, dus zowel ziekenhuiszorg als verpleeghuiszorg”). De vertaling kan vrij uitvoerig zijn: “stresstest op de meer dan 140 Europese kerncentrales, dan wordt er dus gekeken ja wat kunnen die dingen eigenlijk aan in geval van een combinatie van alle mogelijke ellende”. (Ellende is apart aandacht waard, het kwam onder andere al langs bij Heel.)
Wat is voor toehoorders onbekend, wat is vreemd voor hen en zou toegelicht moeten worden? In het vrijdagse tv-gesprek van 10 februari 2012 (andermaal met Pim van Galen) kreeg de kijker bijvoorbeeld zonder nadere uitleg te horen: “Om onze positie maximaal te hefbomen, hè, dus uit te putten richting bijvoorbeeld Peking en Moskou” – de gesprekspartner informeerde niet nader naar het hefbomen of het uitputten. Het is Nederlands, maar ik snap het niet.
Wat is onbekend, wat is vreemd? In het voorjaar van 2013 probeerde de premier de Nederlanders op te wekken minder somber, minder negatief te doen en op die manier het herstel van de economie te helpen bevorderen. Wie toch al plannen had om een auto te kopen, wees niet bang, doe het! Mark Rutte zélf had geen plannen op dat terrein, hij had aan zijn oude Saab genoeg. Maar hoe droeg hij dan zelf zijn steentje bij, was de vraag. Wel, hij was de kroeg in geweest en concludeerde, grappenderwijs: “Ik heb een considerable investment gedaan.” Dát vertaalde de minister-president niet. Hoeft ook niet op de kroeg.
