Uitsmijtend, als eindejaarsuitkering, deze week een aantal voorbeelden van anglicismen. Daar is de taal van Mark Rutte rijk aan.
De persconferentie van 8 januari 2016 – waarin de gebeurtenissen in Keulen zo centraal stonden, met aanrandingen in een grote menigte op de avond en in de nacht van Oud op Nieuw 2015-2016) – was ook de keer dat Mark Rutte het woord onconditioneel liet vallen. Opmerkelijke woorden en uitdrukkingen worden door de premier niet zelden bij dezelfde gelegenheid meer dan eenmaal naar voren gebracht. (Zie verhouden, zich-.) Bovendien hoort de aandachtige luisteraar hetzelfde woord dat hij kon registreren bij de persconferentie na de ministerraad ook nog eens bij het Gesprek met de minister-president. Onconditioneel is het tegengestelde van conditioneel, dat Van Dale als ‘voorwaardelijk’ omschrijft. Logisch maar de ontkennende variant staat nog niet in dat woordenboek, wél in de Engelse tegenhanger: unconditional. In de Tweede Kamer begint momenteel onconditioneel door te breken.
De premier staat pal voor het verdedigen van dat wat eígen gevoeld wordt, blijkens de bewering “dat wij onconditioneel onze normen en waarden handhaven”. Hij zegt het dus tweemaal en ook de uitspraak “dat we daar onconditioneel in zijn” onderstreept het woord. Tegen het einde van de bijeenkomst voegt hij nog een derde geval toe, als hij het heeft over het “onconditioneel uitdragen” van bepaalde opvattingen.
Bij de introductie van onconditioneel in het Nederlands – het woord komt in kranten tot dusver nauwelijks voor – zien we hoe het als bijwoord binnenkomt en met een betekenis die in de richting lijkt te gaan van ‘star, zonder enige concessie’ wat een licht andere kleur heeft dan ‘onvoorwaardelijk’. Het is een duidelijk voorbeeld van rechtstreekse ontlening aan het Engels – alleen een paar klanken hoefden daartoe slechts te worden omgezet. Voor de uitdrukking promotie van groei in dezelfde persconferentie geldt dezelfde directe import vanuit het Angelsaksische gebied. (Promotion in de tweede betekenis van de Engelse Van Dale ‘begunstiging, hulp, steun’.)
Op dit moment heeft onconditioneel vermoedelijk nog een stelliger impressie dan onvoorwaardelijk, maar dat is een kwestie van tijd. Ook taal wordt vloeibaar onder frequenter gebruik.
Aanvulling 27.10.2017: In een van de vele interviews van de nieuwe premier (Rutte-III) sprak Mark Rutte op 26 oktober 2017 van iets terugkoken tot een ja/nee-vraag met de kennelijke betekenis ‘reduceren, terugbrengen’. Dat kan bij iemand die zo veel anglicismen gebruikt zinvol herleid worden tot het Engelse werkwoord to boil down “to lessen the bulk of (anything) by boiling; fig. to condense, epitomize” (OED). Het betrof het gesprek met Pieter-Jan Hagens voor Een Vandaag waarin de premier ook Bring it on! bezigde, een vrij actuele uitroep in het Amerikaanse Engels. So interesting….
