Het tweede –se in Van Dale (zie de eerdere bijdrage Rolderse) is iets om kort op verder te gaan. Dat woordenboek zegt dus (licht aangepast, SR) dat het gaat om een “achtervoegsel waarmee inwoonstersnamen worden gevormd in gevallen waarin afleiding van deze namen van geografische bijvoeglijke naamwoorden door toevoeging van ‑e niet mogelijk is”.
De vraag is, wat het meervoud van dergelijke vormen op –se is. Wat Van Dale voorspelt, dat klopt: de vrouwelijke namen op –se eindigen op –sen als het er meer zijn. Een kleine selectie van stukjes van NOS-Teletekst kan dat illustreren. (Gelukkig dat althans de publieke omroep deze service behoudt.)
Britsen NOS-TT
Canadesen TT
Duitsen en Zweedsen NOS-TT
Nederlandsen TT
Twee dingen zijn opmerkelijk. Allereerst betreft het hier net als bij wat er in kranten vindbaar is telkens sportsters. Het lijkt er bijna op alsof Amerikaansen, Keniaansen e.d. een sportief meervoud is. Dat zal schijn zijn, want wanneer zou het buiten deze sector verder nog kunnen gaan om een groepje…. buitenlandsen? 1)
Het meervoud van Engelse is Engelsen, precies zoals bij de mannen! Zouden we dus niet voor bijvoorbeeld Engelses moeten kiezen? Het meervoud van Chinees is Chinezen, het meervoud van Chinese ‘vrouw uit China’ is Chinesen volgens Van Dale. Daar is Teletekst het niet per se mee eens, immers Chineses ‘Chinese vrouwen’ komt in deze bron voor:
CHINESES NOS-TT
Wie in deze vrije dagen zin heeft in een taalkundig onderzoekje, die heeft op dit terrein bepaald mogelijkheden. In kranten (neem bijvoorbeeld de verzameling LexisNexis) staat toch vrij geregeld Chinesen als echt Chinezen bedoeld moet zijn, en ook buitenlandsen wordt nu en dan geschreven als vertikking voor buitenlandse. Het is wat bewerkelijk om de thuistaal van de auteurs te achterhalen, maar er is een redelijke kans dat velen van hen in Amsterdam en ruime omstreken opgegroeid zijn.
1) Buitenlandse ‘vrouw uit het buitenland’ bevat Van Dale niet als trefwoord. Of dat ook een n-meervoud heeft, valt dus niet na te gaan. Soms zien we in een sportverslag dat een bepaalde vrouwenploeg zo- en zoveel buitenlandsen in de gelederen heeft.
