Frankrijk heeft heel wat taal uitgevoerd naar Engeland, waaronder dossier. Het is niet een veel gebruikt woord. De Oxford Dictionary of English, OED, geeft via een systeem met stippen de frequentie aan en daaruit blijkt het vrij ongebruikelijke karakter in dit geval. Maar het aan het Frans ontleende dosser en dorser zijn desondanks voorbeelden van die export over Het Kanaal. Het betreft een sierkleed over een zetel of aan de wand in een officiële ruimte. Voorstelbaar is dat in dorser en dosser het woord voor ‘rug’ zit. Dat is niet anders met dossier: een geordende bundel stukken van een zekere omvang en met iets eromheen waaraan wij ook de naam ‘rug’ toekennen als we de achterzijde bekijken die het geheel samenbindt.
DOSSIER (fragment) Oxford English Dictionary
Die OED geeft aan dossier maar één betekenis, ‘stukkenbundel betreffende een zaak of persoon’. Van Dale komt met drie betekenissen iets verder. De eerste is “verzameling papieren, bundel (proces)stukken die op eenzelfde zaak betrekking hebben”. Daaruit zal de tweede voortgekomen zijn, het journalistieke dossier ‘artikel dat gebaseerd is op veel speurwerk’. De derde betekenis betreft een vooral slepende zaak, een kwestie. Van Dale noemt onder meer het dossier-Dutroux: de stukken groeien als het ware mettertijd in omvang.
Kon er vroeger wat overtollig gesproken worden van een volumineus dossier, dat werd later als gevolg van betekenisverschuiving onmogelijk. Op 16 maart 2012 zegt Mark Rutte in het MP-gesprek tegen Sven Kockelmann: “Wij domineren in Europa op vier, vijf grote dossiers het debat”. Gróte dossiers. Vaker laat de premier het woord vallen tijdens de persconferenties want het heeft toch iets technisch. Dit zijn daarvan enkele illustraties:
- nu worden allerlei dossiers geknoopt (03.02.2012)
- ik heb door het hele dossier heen aan Teeven gevraagd… (11.12.2015)
- aanpalende taferelen en dossiers (08.04.2016)
- ook vandaag weer hebben we op zoveel dossiers weer problemen opgelost (23.12.2016)
Het geregelder gebruik heeft ook hier invloed op de betekenis: van een ingewikkelde, slepende kwestie is dossier bezig een slepende kwestie te worden, niet noodzakelijkerwijs complex. De betiteling bonnetjes-affaire toont aan, hoezeer de zaak vooral over lange jaren heen aan de orde kwam, een enorme maatschappelijke of politieke kwestie was dit dossier in essentie toch niet meer.
Dossier is op weg om hetzelfde te worden als ‘kwestie, zaak’ zonder dat het noodzakelijk is om daarbij te denken aan omvangrijke ordners, letterlijk gevuld met papier of figuurlijk-elektronisch. De toevoeging grote wees daar op. Misschien is de vertaling ‘punt’ zelfs beter: dat zou verklaren waarom het de Haagse gewoonte is, het te hebben over “op dit dossier”. Dossier volgt in de politiek hetzelfde pad als ambitie, cruciaal en er zijn er vast meer. Denk ook aan respecteren.
Wat deed Nederland wel allemaal niet als voorzitter van Europa in de eerste helft van 2016! De minister-president zegt terugkijkend, we hebben gewoon “heel veel dossiers die vast zaten, onderwerpen die klem waren gelopen, losgetrokken, tot besluitvorming gebracht” – zó veel stelt dossier dus niet meer voor.
Op diezelfde persconferentie van 1 juli 2016 antwoordt Rutte een Griekse journaliste die hem in het Engels een vraag gesteld heeft over de aanstaande komst van het Griekse staatshoofd naar Nederland en de minister-president gebruikt daarbij the whole dossier. Is dossier in deze lezing dan tóch ook Engels? De OED geeft een leeswaarschuwing: “This entry has not yet been fully updated.”
P.S. Hoewel veel politici en dus niet alleen Mark Rutte het woord dossier graag in de mond nemen, zijn er (op grond van een steekproef in 2015) bovenmodale liefhebbers. Henk Kamp, Klaas Dijkhoff en Sharon Dijksma van de zijde van het kabinet en bijvoorbeeld Kamerleden als Dion Graus (PVV), Jesse Klaver (GroenLinks), Michiel van Nispen (SP), Pieter Omtzigt (CDA).
