Verrassend, dat de redactie van Van Dale het woord onthecht voorlopig heeft toegevoegd in 2016. De betekenis luidt “niet gehecht aan bezit of materiële zaken in het algemeen of daarmee samenhangende zorgen”. Er zou ook ‘niet meer gehecht’ of ‘(geheel) los’ als betekenis toegevoegd hebben kunnen zijn, want dat is toch de nieuwe ontwikkeling uit dat wat vroeger een bijna metafysische sfeer bezat. Bij een woord als onthechting was er verband met ascese (zie aldaar in Van Dale).
Mark Rutte gebruikt het veel concreter, minder filosofisch. Hij waarschuwt zichzelf als het ware voor het blijven plakken in Den Haag: “Je moet niet gaan hechten aan het pluche of aan je kantoortje of aan het plezier van het feit dat je met een auto wordt rondgereden. Als je je daaraan gaat hechten, als je dat belangrijk vindt dan moet je een zekere onthechtheid houden want in dit vak, letterlijk, kan je over een uur weg zijn.” (PC 30 oktober 2015) (Weer een verkleinwoord: kantoortje.)
In het gesprek met de minister-president van 10 februari 2012 zegt Rutte tegen Pim van Galen: “Ja, er gewoon heel erg onthecht naar kijkend (…)”, als hij reageert op een voorstel van de MKB-voorzitter om iedereen op de nullijn te houden. Wat concreet ‘los’ was is hier abstract ‘vrij’ geworden en dus simpelweg hetzelfde als ‘nuchter’.
Simpelweg? Nuchter? Het is een tijd waarin er bezuinigingen dreigen aan te komen, nog geen anderhalf jaar na het begin van de bijzondere samenwerking tussen een coalitie van VVD en CDA en een gedoogpartner in de vorm van de PVV. Achteraf weet de kijker – de langdurige gesprekken op het Catshuis zullen spoedig volgen en aansluitend de val van Rutte-I – dat de minister-president niet zo rustig kan zijn als hij voorgeeft: dat heldere woord onthecht ‘nuchter, afstandelijk’ laat hij vooraf gaan door erg, dat weer door heel en dat weer door gewoon. Met de kennis van later zijn dat gewoon héel erg duidelijke signalen dat er vroeg in 2012 iets aan de hand was: we hadden het als het ware door de oogharen kunnen horen. Dat hebben we eerder gezien, getuige het zogenaamde robuuste antwoord in de aflevering over Ambitie en het guitige Pleidooiéren in dezelfde spannende periode.
P.S. Staatssecretaris en Kamerlid Pieter van Geel (CDA) had kennelijk een voorliefde voor onthecht en het werkwoord zich onthechten. In 2006 zei hij naar aanleiding van een giframp: “Het zal altijd voorkomen dat wij dingen hadden moeten doen die wij niet hebben gedaan en omgekeerd. Dat zeg ik nu niet over deze specifieke situatie, want daar onthecht ik mij even van.”
PIETER VAN GEEL (bron: parlement.com)
