Waren we deze week getuige van de introductie van een nieuw woord in de plenaire zaal van de Tweede Kamer? Donderdagmiddag (02.02.2017) tegen vier uur begon het debat over de Screening van asielzoekers met drie bewindslieden van de zijde van het kabinet: minister Blok voor het eerst als opvolger van Van der Steur, Plasterk wegens AIVD-aspecten en staatssecretaris Dijkhoff die als het ware de eerst verantwoordelijke is. We kijken naar het voorlopige verslag.
Mevrouw Keijzer (CDA) had het over gaten bij de identificatie en registratie in Nederland en ook al een aantal maanden geleden “werd geconcludeerd dat het proces gebreken kende” en zij concludeert dus: “Ik heb grote zorgen.” Bontes (Bontes/Van Klaveren) gebruikt vervolgens dat (neem ik aan) nieuwe woord: “De asielcheck blijkt een totaal fiasco. De identificatiestraten werken voor geen meter.” De identificatiestraten.
Mevrouw Tellegen (VVD) kort het woord af (“het is zaak om iedere asielzoeker geïdentificeerd te krijgen in de zogeheten ID-straten”), gebruikt even later een verwante term (“Iedere asielzoeker gaat hier door een identificatieproces om vast te stellen wie die persoon is en om na te gaan of die valse papieren heeft.”) maar spreekt vervolgens eveneens van identificatiestraat: het kan “steviger (…) in de periode dat zo iemand door de rest van de identificatiestraat gaat”, en “Ik wil dat er in de identificatiestraat beter wordt verankerd.”
In reactie op vragen van collega’s geeft ze acht op terminologie, luister: “Borgen” is misschien beleidstaal, maar waar het mij om gaat is dat op dit moment de identificatiestraat nog te veel gericht is op identificatie en het doorgeleiden van mensen naar de asielprocedure. Ik wil dat we die ID-straat — dat is de ambtelijke term, maar helaas heet dat ding zo — zo inrichten dat de mensen van de veiligheidsdiensten en de politie die verstand hebben van contraterrorisme, daarin beter worden verankerd. Het spijt me van dat woord “verankerd”, maar ik bedoel dus dat ze er zo in moeten komen te zitten dat alle expertise ter plekke aanwezig is.” Voor het gebruik van borgen en verankeren betuigt de VVD-woordvoerster spijt en van ID-straat zegt ze, het “is de ambtelijke term, maar helaas heet dat ding zo.”
In deze toepassing gaat het om de vijfde betekenis die Van Dale onder het trefwoord straat heeft opgenomen: “reeks machines of arbeidsplaatsen voor een doorlopende reeks van bewerkingen”. Het Grote Woordenboek verwijst niet apart naar samenstellingen van dit type op –straat *). We kunnen denken aan de wasstraat voor auto’s**) en aan een productiestraat, bijvoorbeeld in een broodfabriek of illegaal voor wiet (“Er is berekend dat de hennepindustrie alleen al in de omgeving van Tilburg een jaarlijkse omzet draait van 800 miljoen euro. In één pand troffen we een complete productiestraat voor wiet aan”). Andere voorbeelden zijn de assemblagestraat, een reparatiestraat (“In de ‘reparatiestraat’ krijgen audio- en tv-toestellen kans op een tweede leven.” staat in een krant), een laadstraat (“Om zowel elektrische rijders als de omwonenden zonder elektrische auto’s te faciliteren is het idee van een laadstraat ontstaan. Bij een laadstraat kunnen er maximaal 10 stopcontacten verwerkt worden in bloembakken, paaltjes of lantaarnpalen.”), een controlestraat (“Een Pool staat tijden in de controlestraat. Er klopt van alles niet aan zijn auto.”), een APK-teststraat, een verfstraat (“De fabriek van NedCar in Born beschikt over een ultramoderne verfstraat.”) e.d.
In 2014 kwam de identificatiestraat het eerst voor in Nederlandse kranten. Dat gebeurde in het kader van het onderzoek naar de lichamelijke resten van de MH17: “De lichamen die sinds woensdag uit Charkov in Hilversum aankomen gaan daar door een ‘identificatiestraat’.”
Kennelijk is de identificatie- en de ID-straat andermaal in een ander kader opgenomen in de ambtelijke taal op het ministerie van Veiligheid en Justitie en nu vindt het ook ingang in de Tweede Kamer. In die lezing van het tweede deel van een samenstelling op –straat ging het tot voor kort om auto’s, brood, tv-toestellen en andere voorwerpen in een fabrieksmatige omgeving. Het bleek enkele jaren terug ook van toepassing op de stoffelijke resten van de vliegtuigpassagiers. Sinds deze week vallen asielzoekers hoorbaar in hetzelfde rijtje. [Vergelijk wat eerder een conclusie was in Filters: De term filters die als een soort schotten worden uitgebeeld, maakt het asiel- en vluchtelingenprobleem tot een technische kwestie waar het gaat om objecten, niet om mensen.]
*) Expeditiestraat lijkt de enige uitzondering maar dat is echt een straat, specifiek benut voor de expeditie en aflevering van goederen.
**) Eberhard van der Laan (burgemeester van Amsterdam) vestigde als VPRO-Zomergast op 30.07.2017 de aandacht op de actie-Wasstraat, waarmee de zware criminaliteit in de hoofdstad systematisch aangepakt en omlaaggebracht werd. (Aanvulling 03.08.2017.)
Aanvulling 13.09.2017. Ophokken lijkt een vergelijkbare ontwikkeling in het gebruik door te maken als het technische –straat. Het begon vroeg in de 21ste eeuw in relatie tot pluimvee en andere dieren. Daarna kreeg het ook betekenis in verband met het onderwijs (bijeen zetten van leerlingen zonder les te geven). Vervolgens werd het in de TK gebruikt voor de woonsituatie van arbeidsmigranten en ten slotte ook in relatie tot gevangenen.
