Gaarne

Graag en gaarne mogen hetzelfde betekenen, hun sfeer is verschillend. Zo is graag gewoner en eigentijdser en dat is simpel aan te tonen met behulp van de Handelingen van de Tweede Kamer. Als we optellen hoeveel keren er in 2016 graag en gaarne gezegd werd, dan interesseert ons in dit verband wat het aandeel van gaarne is in het geheel van deze twee woorden. Gaarne scoorde in 2016 4%, tegenover 96% graag. Als we 10 jaar eerder hetzelfde onderzoekje verrichten, dan heeft gaarne nog een aandeel van 8%. Weer tien jaar verder terug in de tijd was de procentuele verhouding graag:gaarne 82:18. Ieder jaar raakt gaarne dus een beetje verder uit de gratie, de afgelopen 20 jaar dus 18% > 8% > 4%.

We kunnen zonder problemen aannemen, dat hierover geen afspraken gemaakt zijn tussen de partijen die vertegenwoordigers hebben of hadden in het Parlement, het is een gewone, natuurlijke ontwikkeling van het Nederlands die daar zijn weerslag heeft. Het hoeft niet een onomkeerbaar proces te zijn – ineens kan gaarne in de mode komen om welke reden of met welke specifieke betekenis ook – maar vooralsnog lijkt het zo te zijn, dat gaarne op een kalme manier ten grave gedragen wordt in het Nederlands en dus ook in de Tweede Kamer.*)

Is er iets meer te zeggen over die 4% van 2016? Is er bijvoorbeeld een antwoord te geven op de vraag door wie die 39 gevallen van gaarne (tegenover 921 x  graag) gebruikt werden of in welke context? Als mij de vraag gesteld zou worden, zou ik eerder denken aan gebruikers in het politieke midden (vooral SGP, CU, CDA), eerder man dan vrouw en misschien het meest bij een onderwerp waar het geweten of de religie een rol zou spelen.

Het eerste voorbeeld van gaarne in 2016 is in een Vragenuur in een bijna afrondende bijdrage van minister Schultz (die in het verslag steeds zo- en zoveel baans Schultz van Haegen-Maas Geesteranus genoemd wordt) over haar bereidheid om later in te gaan op een vraag naar de marktvisie van Rijkswaterstaat.

De tweede keer is het Duco Hoogland (PvdA) die bij een bespreking naar aanleiding van het parlementaire onderzoek naar de Fyra gaarne bereid is om zijn woordvoerderschap op een ander over te dragen. Niet veel later in hetzelfde debat zegt Roelof Bisschop (SGP): “Wij hebben met ons allen nog huiswerk en daar gaan wij gaarne mee aan de slag.” Ook dat is een soort afsluitende opmerking.

Bij een Vragenuur in februari 2016 verklaart minister Bussemaker zich gaarne bereid om een vraag aan een staatssecretaris over te brengen, enkele dagen later wil staatssecretaris Klijnsma gaarne nadere gegevens uit de Kamer horen. Staatssecretaris Van Rijn neemt moties op het terrein van de palliatieve zorg gaarne ter harte. In een ander debat nog op dezelfde dag verklaart hij zich gaarne bereid tot dit of dat. Bij de behandeling van een initiatiefwet van mevrouw Lodders over pensioen, krijgt zij onder meer vragen voorgelegd van PVV-Kamerlid Machiel de Graaf – die zijn bijdrage eindigt met de mededeling dat hij de antwoorden gaarne tegemoet ziet.

Het is uit de eerste proefborinkjes al duidelijk, dat het vooral procedurele en afsluitende opmerkingen zijn die het gebruik van gaarne bevorderen. Daarbij past het grote aantal malen dat dit van de kant van het kabinet gezegd wordt. Gaarne (en vooral de combinatie gaarne bereid) is een procedureel begrip geworden dat gebruikt kan worden op het moment dat het inhoudelijke debat al achter de rug is. Gaarne doet daarmee denken aan de precieze omgang met het woord derhalve door minister-president Rutte: enkel en alleen als hij bezig is met het geven van zijn oordeel over de ingediende moties. (Zie Nochtans.)

JETTA KLIJNSMA (Google-afbeeldingen)

P.S. Een bijzondere rol is in dit geheel weggelegd voor Jetta Klijnsma. De staatssecretaris is de kampioen in het gebruik van de vergrotende trap van gaarne, namelijk volgaarne. Wie ruwweg kennisneemt van de onderwerpen van de 10 debatten waarin volgaarne in 2016 geregistreerd is , die ziet dat deze in feite telkens het beleidsterrein van deze staatssecretaris betroffen.

*) Het kan zijn dat de Eerste Kamer zich bevindt op een iets langzamer route van afschaffing van datzelfde woord. Wie wil, kan dat vrij gemakkelijk nagaan met behulp van dezelfde bron op Overheid.nl (alleen wel even de zoektocht tot de Senaat beperken).

Aanvulling 12.12.2017: Bij haar eerste optredens gebruikte minister Sigrid Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) tweemaal gaarne, beide keren in relatie tot een bereidheid om de Tweede Kamer nader over iets te informeren. Daartegenover klonk vele malen meer graag uit de mond van Kaag.

• Ik ben gaarne bereid om de Kamer daar schriftelijk over te rapporteren.

• (…) ik ben gaarne bereid om nog met wat andere details te komen over het Ruggie-framework.