• Henk van Gerven (SP) biedt op 2 februari 2016 bijna excuus aan aan zijn mede-Kamerleden voor wat hij te berde brengt, want hij is “een tijdje weg geweest in verband met de besognes rond de Fyra” het treinproject waar door hem en een aantal collega’s een parlementaire enquête naar verricht was.
• Het is een soortgelijke opmerking uit de mond van Alxander Pechtold (D66) toen deze sprak van iets wat “in alle besognes van Rutte I en Rutte II” is blijven liggen (13.06.2013).
• En ook dat is vergelijkbaar met wat Anouchka van Miltenburg (VVD) nog als gewoon Kamerlid zei op 09.11.2005: “Daar waar mensen die chronische zorg nodig hebben ervoor kiezen om in een instelling te wonen en alle besognes uit te besteden aan een zorgaanbieder (…).”
Drie citaten uit het begin van de 21ste eeuw maken duidelijk dat besognes een ander woord is voor ‘beslommeringen, dagelijkse beslommeringen, kopzorgen’. We horen momenteel mensen zich afvragen in hoeverre de besognes van Henry Keizer privé of ook van de VVD zijn. 1)
Maar die betekenis heeft besognes aantoonbaar niet altijd gehad. Het is alleen al te illustreren aan het Reglement van Orde (zie Bijaldien) dat in mei 1814 vastgesteld werd. Dat bepaalde: “Alle besognes worden door den President samengeroepen. Zij behooren telkens tot eene der navolgende objecten, namelijk: Binnenlandsche zaken; Buitenlandsche zaken; Militaire zaken; Zee-zaken; Commercie en koloniën; Financie (sic! SR); Justitie.” Vergelijk wat er genotuleerd is voor de vergadering van 13.05.1814: “U Edel Mogenden Gedeputeerden hebben in onderscheidene besognes dit onderwerp met dien ernst, die naauwkeurigheid en onpartijdigheid overwogen, die de belangrijkheid der zaak, de eerbied voor hunnen Souverein en hunne verantwoordelijkheid als leden eener Vergadering, die het geheele Nederlandsche volk vertegenwoordigt, gebiedend eischt, en zij hebben de eer aan U Edel Mogenden het resultaat van hunne deliberatien over te leggen.”
Wat het Franse woordenboek ook mag zeggen, besognes betekende vroeg in de 19de eeuw in de parlementaire taal kennelijk ‘vergadering’ of misschien eerder nog ‘beraadslaging op een vergadering’.*) Vergelijk wat er bijvoorbeeld in de Handelingen genotuleerd staat “gedurende de jaren 1750, 1751 en 1752 zijn daarover vele besognes met de steden Haarlem en Leijden in ’s Hage gehouden” (08.03.1839), “had de commissie van redactie reeds in het jaar 1825 bij hare besognes over het eerste zamenstellen van het Wetboek van Koophandel vele nuttige aanmerkingen ontvangen” (15.04.1835), en “Die mondelinge conferentien hebben ongeveer vijf maanden geduurd, eindelooze besognes zijn daaruit voortgevloeid” (20.12.1851).
Ergens in de loop van de 19de eeuw (misschien al zichtbaar in dit laatste citaat) heeft besognes bij ons het element ‘veel’ of ‘langdurig’ bij zich gekregen en in het verlengde daarvan ‘taken’ en ‘taakjes’. Tijdrovende, moeitevolle beslommeringen zijn voortgekomen uit aanvankelijke beraadslagingen. Het maakt misschien begrijpelijk waarom besognes alleen in het meervoud gebruikt wordt.
Van der Goes van Naters (Parlement & Politiek)
Toen de Tweede Kamer op 8 juli 1953 een voorstel van Van der Goes van Naters (PvdA) behandelde dat betrekking had op het Reglement van Orde, ging het Kamerlid Oud (VVD) terug in de parlementaire geschiedenis. Hij wees erop, hoe men in 1814 besognes gebruikte voor ‘commissies’. Dat verklaart naar mijn mening niet helemaal waarom het al vroeg zo geregeld voorkwam in een tweelingconstructie als besognes en conferentien. Het lijkt er meer op, dat de begrippen vergadering, conferentie, commissie in de eerste plaats betrekking hebben op het bijeen komen, terwijl besognes de beraadslagingen zélf betreffen. Later is het meer en meer het vele werk dat daarmee in verband staat, kortom: het formeren van een kabinet.
*) Denk aan het woord vergaderen zélf voor een vergelijkbare nuance: het is allereerst ‘bijeenkomen’ (vergelijk Eng. gather, to gather en together) en vervolgens ook ‘beraadslagen’ op die samenkomst. Zo blijft ook een meeting niet beperkt tot het loutere ontmoeten van anderen.
1) Op 18.05.2017 werd bekend dat Keizer zijn voorzitterschap van de VVD heeft neergelegd.
