Het Tweede Kamerlid Theo Joekes (VVD) was in 1963 waarschijnlijk de eerste die de aanduiding vies woord in het Nederlandse parlement liet horen. ‘Vunzig, smerig’ kan in dit geval overigens niet bedoeld worden – wat Van Dale ook mag beweren – want niets fecaals, seksueels of wat er in de sfeer van traditioneel vies ook gedacht kan worden is er aan de orde bij wat Joekes zegt: “En dan is er nog het aanvechtbare motief, dat er in het bedrijfsleven ruimte voor loonsverhogingen zou zijn vanwege die forse winst, en dan spreekt men het woord “winst” uit als een vies woord, dat pas schoon wordt als het in “loonsverhoging” is vertaald.” Joekes zegt dat in discussie met de communist Marcus Bakker – hier botsen twee werelden (5.11.1963).
Sinds 1963 is de combinatie (geen) vies woord er eentje die geregeld in de debatten in de Tweede Kamer gebruikt wordt. Neem als actueel voorbeeld Roy van Aalst (PVV) die tegen de relatie tussen CO2 en opwarming van de aarde in gaat (“Volgens het klimaatevangelie is CO2 het kind van de duivel, dat koste wat het kost uitgebannen moet worden.”) en zegt: “Voor de PVV is CO2 echter geen vies woord, maar een essentieel onderdeel van het leven, want meer CO2-uitstoot door onze industrie betekent meer economische activiteiten en meer werkgelegenheid.” CO2 is voor de PVV als het ware een geuzenterm. Van Aalsts fractiegenoot Barry Madlener noemde op dezelfde manier rekeningrijden een vies woord in de beleving van bepaalde politieke tegenstanders, niet voor de PVV zelf. Han ten Broeke (VVD) was opgelucht dat nationale belangen gelukkig geen vies woord meer was in de Tweede Kamer. Stientje van Veldhoven (D66) was tevreden dat bij de VVD visie geen vies woord meer was. Maar dat zei ze vóordat D66 en VVD samen aan de onderhandelingstafel zaten.
Dit zijn voorbeelden uit de afgelopen 12 maanden die onder meer duidelijk maken dat (geen) vies woord tegenwoordig primair bij het begrippenapparaat van de VVD en de PVV hoort. Het gebruik houdt in: ‘woord X staat bij al dan niet genoemde anderen voor iets waar ze tegen zijn, dat geldt voor ons niet’.
HENK KAMP (still Youtube)
Degene die er het meest naar grijpt is minister Henk Kamp (VVD), ook al vóor de laatste maanden waaruit de volgende voorbeelden als illustratie dienen:
- EZ is geen vies woord. EZ is een van de elf ministeries in Nederland.
- “Ruling” is geen vies woord. Wat er gebeurt, is dat een bedrijf, in dit geval Michael Kors uit Amerika, een Europees distributiecentrum wil hebben. Dat willen ze in Wallonië hebben, in Duitsland, in Noord-Frankrijk en wij willen het graag hier hebben. Dan ga je met zo’n bedrijf praten over de vraag waar je wat beschikbaar hebt.
- “Projectontwikkelaars” is ook geen vies woord. Dat zijn mensen die binnen de kaders van de wet iets doen waar in de maatschappij behoefte aan is, namelijk een bepaald project ontwikkelen.
Iets waar kritiek op is (EZ, rulings, projectontwikkelaars), noemt Kamp graag géén vies woord en verdedigt het verklarend, zonder expliciet te beweren dat hij er juist enthousiast over is. Hij was het die de wijze van zeggen her-introduceerde in 2013, na enkele jaren van onbruik.
Ik ken Henk Kamp sinds 1994. Hij verklaarde toen als Kamerlid de zogenaamde “erkenning” van bepaalde dialecten binnen het kader van een handvest van de Raad van Europa voor niet-vies. Nu ja, toen zei het nog niet zo maar hij zette er zich in de Kamer beslissend voor in.
