IN HET NIEUWS is het boek dat zo succesvol is, dat de verkoopster aan collega’s moet vragen of ze nog een exemplaar in voorraad hebben. “En ik had van haar nog nooit gehoord!”, zegt ze. Ik vertel haar, dat ik even was nagegaan wat voorzitster Arib eerder dit jaar tegen haar had gezegd bij de korte tekstjes tot de vertrekkende Kamerleden. Dat begint zo: “Ybeltje Berckmoes-Duindam. Ik hoop dat ik uw voornaam goed uitspreek. Ja, gelukkig. U zette zich, een beetje buiten de schijnwerpers, in op het terrein van emancipatie en kindregelingen en later ook Defensiepersoneel. Waar u vooral belang aan hechtte, is dat zowel mannen als vrouwen financieel onafhankelijk zijn. Ook was u een van de zeven VVD-Kamerleden die voor het initiatiefwetsvoorstel van Pia Dijkstra waren. Door uw interview met BNR Nieuwsradio vertrekt u met een knal. Het was een week — echt: één week — voordat de verkiezingscampagne van start ging. Iedereen was in rep en roer over uw uitspraken. Maar mijn enige zorg was: ik hoop dat ze zich niet afsplitst!”
Uit het boek dat Ybeltje – ik zal niet de enige zijn die door de Y geneigd is, “Iebeltje” te zeggen en dus net als mevrouw Arib te aarzelen over de uitspraak van de voornaam – heeft gepubliceerd, weten we dat Thierry Baudet geprobeerd heeft, haar inderdaad nog juist af te laten splitsen en als voorlopend lid van het FvD in de Tweede Kamer te hebben.
Heeft mevrouw Berckmoes het boek zélf geschreven, is de vraag die een lezer snel moet voelen opkomen. De hele stijl lijkt meer op een verhaal dat ze heeft verteld aan iemand die dat vervolgens op een heel bescheiden manier heeft geredigeerd. Alleen de toon van het Nawoord lijkt wat afwijkend. Waarom zou mevrouw Berckmoes dat en vooruit, dan ook niet het Voorwoord zelf op papier hebben gezet? Maar zinnen elders zijn eerder die van een verteller dan van een schrijver zoals deze:
“Ik kan me nog herinneren dat ik met Fred Teeven…”
“Was ikzelf overigens nog nooit geweest.”
“Dacht ik.”
“Niets voor mij dus.”
“Ik heb weleens gezegd: (….).”
“Ik dacht: huh? Gaat dat zo?”
“Maar ik dacht ook: we gaan niet beleven dat we weer gaan falen.”
Het is vooral spreektaal, zoals verder blijkt uit opmerkingen dat ze ergens geen hout van snapt of zich ergens helemaal de tandjes van schrikt.
Wie het boek van Bas Haan over de bonnetjes-affaire heeft gelezen, zal inhoudelijk dingen herkennen in deze publicatie-van-binnenuit en de VVD kan er niet blij mee zijn, want daarvoor hechten ze daar te veel aan het externe beeld zo laat mevrouw Berckmoes genadeloos zien.
We leren van haar wat themafracties zijn (een ingekorte samenstelling voor het wat onpraktisch lange themafractievergaderingen). Ze vertelt hoe Klaas Dijkhoff een koersboek bedenkt en waarschijnlijk ook het intellectuele eigendom bezit van verantwoordelijkheidsvakantie, waarvan de VVD het CDA tijdens Rutte II geregeld betichtte. Nog even en die vakantie zit erop.
We komen in aanraking met het begrip gespreksladder, een aanpak die Mark Rutte waarachtig beheerst, namelijk om het verloop van een interview naar z’n hand te zetten (blz. 130). In dat verband geeft mevrouw Berckmoes de term stap-voor-stap als voorbeeld. In 2010 zei Rutte dat nog niet, in 2017 voortdurend, zegt ze.
Dat klopt. Het begon tijdens z’n 18e persco als MP, die van 27 mei 2011, toen het ging over de verlenging van de missie in Libië en de zogeheten artikel-100-procedure die daarbij hoort: “Dus ook de Kamer heeft daar vervolgens iets van te vinden. Dus dat moet ook zorgvuldig. Stap voor stap.”
In al z’n persconferenties als minister-president in de periode van Rutte I en II heeft hij dat stap voor stap inmiddels meer dan 100 maal gezegd. “Dat klinkt redelijk” zegt mevrouw Berckmoes, waardoor je mensen makkelijker meeneemt in je frame. – Ik denk dat ermee te maken heeft dat Rutte vóor of na stap-voor-stap geregeld spreekt van “voorzichtig” of “zorgvuldig”. Zoiets wekt vertrouwen bij alle beheersing.
We moeten wachten op de memoires van Bas Mouton of deze hiervan het geestelijk eigendom kan claimen: van hem is Rutte een perfecte leerling, begrijp ik uit de herinneringen van Ybeltje Berckmoes (blz. 130). Of was het Laura Huisman? Ook een zeer belangrijk coach voor onze MP maar evenzeer op de achtergrond (blz. 134). Nieuwsgierig makend.
Deel website uitgeverij Van Praag
Ybeltje Berckmoes, ‘Voorlichting loopt met u mee tot het ravijn’. Mijn ontluisterende jaren in de VVD-fractie. Amsterdam, 2017.
