Leg bij de uitspraak van de instemmende woordgroep Nou en of! de meeste nadruk op het laatste woord, nou en óf! Dat is van belang, zo heb ik elders een keer uitgelegd.*) Neem het verschil tussen dáárom en daaróm. In het eerste geval is het accent normaal en wordt er een redengevend verband gelegd tussen twee dingen (“Het was al laat en daarom werd de vergadering verdaagd”). Meestal is er sprake van een heel korte uiting als “Daaróm!” gezegd wordt: hier is het bijna een tussenwerpseltje waarmee er ingestemd wordt met het voorafgaande.
Het accent krijgt een vreemde, ja ongebruikelijke positie en dat houdt in dat de luisteraar het kan opvatten als uit uitnodiging om dat wat er gezegd is in stilte aan te vullen. Zo is daaróm bijvoorbeeld op te vatten als ‘dáárom zeg ik het immers’. Vergelijk uitingen als Weet je wát? en Nou het zál! met de klemtoon op zo’n onverwachte positie. Of neem kinderen die Om tóch! als (geen) antwoord geven. Is dit een volledige opsomming? Verre ván!
Datzelfde verschijnsel zien we bij Nou en óf! Ik noem zoiets ASA, dat staat voor Abrupt-Slot-Accent. Normaal gesproken zou iemand met wat meer woorden ook kunnen zeggen “Nóu, en of ik die mening ben toegedaan, daar kun je op rekenen!”
Er is de laatste jaren één spreker m/v die het leeuwendeel van alle nou en ofs in de Tweede Kamer voor haar rekening heeft genomen, staatssecretaris Jetta Klijnsma.
Bijvoorbeeld in het debat met haar partijgenoot Ahmed Marcouch op 13 december 2016 als hij zegt: “We willen dus graag actie!
Staatssecretaris Klijnsma:
Nou en of, dat herken ik zeer.”
Eerder dat jaar op 2 juni trekt Paul Ulenbelt (SP) een amendement in, maar niet zomaar: “Ik doe dat wel alleen als de staatssecretaris de positieve houding die zij hier uitstraalt, meegeeft aan de SER.
Staatssecretaris Klijnsma:
Nou en of! Ik heb natuurlijk niet voor niets de SER in eerste aanleg gevraagd om ons ook over dit wetsvoorstel te adviseren.”
Zij loste in dat opzicht als veelgebruiker Kamerlid Boris van der Ham (D66) af. Die kreeg bijvoorbeeld op 7 april 2010 van de fungerend voorzitter de vraag voorgelegd om af te ronden. Hij sputtert wat tegen, zegt dat hij veel geïnterrumpeerd is. De voorzitter: “En u hebt uw tijd gunstig gebruikt.” Waarop Van der Ham: “Nou en of, voorzitter.”
Van Dale zorgt voor een zoek-probleempje, want wáar vinden we de uitroep nou en of! eigenlijk?
*) Zie Biografie van het Gronings : de taal van Groningen in 1001 stukken, 1200-2000. Assen 2016:1150-1152.
P.S. Sinds 1 november is mevrouw Klijnsma Commissaris van de Koning in de Provincie Drenthe.
Jetta Klijnsma beëdigd (deel website RTV Drenthe)
Aanvulling 16.07.2019. Inclusief de hierboven genoemde gevallen betreft het dus in elk geval:
• Asjemenóu!
• Bij wijze ván.
• Daaróm!
• (dat,) zodóende.
• Het is een combinatie ván.
• Nou en óf!
• Nou het zál.
• Om tóch! (Vooral in kindertaal, voor sommigen streektaal.)
• Weet je wát?
• Gronings: bie wíeze.
• Duits: von wégen.
• Engels: if ónly.
• sort óf.
Is dit dan de volledige reeks? • Verre ván!
Verdere aanvullingen zijn dus welkom.
Vergelijk: • Me dúnkt. (Zie de bijdrage daarover.)
