De NRC van gisteren, onderwerp de kwartfinale EK-hockey voor vrouwen. “Eerst dat EK in 2015, in hetzelfde stadion in Londen, 2-2 na reguliere speeltijd, het beste van het spel, verlies na shoot-outs. Jaar later, de olympische finale in Rio de Janeiro. 3-3 reguliere speeltijd, het beste van het spel, verlies na shoot-outs. Tranendallen op momenten dat er niets aan de hand leek. En twee keer Engeland.” Maar nu, in Londen, nu was alles in orde via een wat dan heet regelmatige overwinning op de Engelse dames. Opgetogenheid in plaats van… tranendallen.
Dat is een woord met een beperkte gebruikssfeer. Bijbelvaste auteurs reppen van een tranendal als ze het over de ellende in de wereld hebben. Zij kennen hun Psalmen en zullen niet in de verleiding komen om het al zo zware tranendal nog een keer te gaan versterken. Hoe? Door een meervoud te kiezen dat nieuw Nederlandsig aandoet. Zo vaak gebruiken we in het Nederlands dat woord dal niet en het meervoud dalen vast nog weer veel minder. Dat had het moeten zijn (ook al geeft Van Dale bij het trefwoord geen meervoud) tranendalen…..
Frank Huiskamp is de auteur in de NRC en we kunnen bijna met zekerheid voorspellen dat hij niet afkomstig is uit bijvoorbeeld de Biblebelt. Wie tranendalen opzoekt in LexisNexis vindt weinig en komt primair terecht in de Leeuwarder Courant, – Friesland bevat vooral Protestantse bodem. Maar Huiskamp is niet de eerste die tranendallen schrijft, een stuk of vijf gingen hem voor. Soms wordt een liedtekst aangehaald, Jean-Pierre Geelen bedenkt het in 2010 daarentegen zelf in zijn tv-recensie voor de Volkskrant (“Meeslepend, zonder al te veel effectbejag: tranendallen had dit verhaal niet nodig.”) Geelen is ondanks zijn Zuidelijke naam afkomstig uit Zwijndrecht, Biblebelt! Natuurlijk, hoe verzin je anders zo’n Hebreeuws woord in Nederlandse verpakking.
Zou tranendallen meer toekomst hebben dan het onregelmatige tranendalen? Het hele woord of beeld tranendal is allicht op zijn retour, ‘plaats van droefheid (naar Ps. 84:7)’ zegt Van Dale.
