• Hoe was het ook alweer, Pim Fortuijn had er zin an: an iets in het politieke bedrijf. In Nederland werd daarop de vraag opgeworpen in hoeverre dat ABN was, “zin an” iets hebben. Het is geen algemeen gangbaar Nederlands, zoals alleen al te zien is aan an. Dat kent Van Dale niet als apart trefwoord in deze betekenissfeer. Het komt wel in enkele contexten voor, twee uitroepen en een spreekwoord:
– allemachtig nog an toe!
– God nog an toe!
– “handgift van een man, brengt zegen en geluk an”
An is de oudere vorm van aan en het is nog niet zo lang geleden daarin overgegaan; het kan zich in rijmpositie nog wat handhaven. (In Groningen is dat betrekkelijk actuele van de verandering er de verklaring voor dat an aan werd in de streektaal en niet oan: dat kan overigens alsnog gebeuren maar dan is het een regularisering achteraf. De gedachte is dan: als baan boan is, haan hoan, laan loan, dan moet aan wel oan zijn.) An is, denk ik, Westelijk Nederlands. Bij Pim Fortuijn is aan te nemen dat hij een mengvorm uitsprak :
“ik heb er zin in” (zoals in West-Nederland gangbaar)
“ik heb er zin aan” (zoals in Groningen gebruikelijk, Fortuijn woonde daar een aantal jaren wegens zijn relatie met de Rijksuniversiteit)
en dat zou hij dan hebben gemixt en verwestelijkt tot “ik heb er zin an”.
Maar ik heb er zin aan is Oostelijk en Noordelijk Nederlands. Van Dale geeft bij de 11e betekenis van zin ‘animo’ alleen de combinatie met in:
- ik heb daar geen zin in
- ik heb er zoveel zin in als een dief in (het) hangen
- zin in een huis hebben
- (uitdrukking) zin in iem. hebben
• Theo Hiddema (FvD) zei voor de NOS min of meer hetzelfde als Pim Fortuijn toen hij begin deze week enkele eerder geventileerde opvattingen van zijn vroegere bestuurslid Otten wat verdedigde: “daar had ‘ie wel een beetje gelijk an”. Ik denk dat gelijk in gangbaar ABN is (ABN want Westelijk) en gelijk aan niet (want bijvoorbeeld Oostelijk en Noordelijk). Dat Van Dale de zaak hier wat uiteen probeert te trekken (‘in’ vooral waar sprake is van een oordeel, ‘aan’ waar sprake is van een handelwijze of een besluit) doet mij wat geforceerd aan.
De Fries Hiddema koos ook voor het laten we zeggen Amsterdamse an waar regionaal Nederlands aan te verwachten was maar in het ABN in. Zijn Noordelijke oorsprong doet veronderstellen dat Hiddema gelijk aan kan zeggen. Ik ga op een steekproefje af met de veronderstelling dat het in het Fries echt (nog) “gelyk hawwe oan” is en niet “gelyk hawwe yn”.
• Ten slotte Erik ten Hag. Jack van Gelder sprak met hem op Ziggo onmiddellijk voorafgaand aan de wedstrijd van Ajax tegen Tottenham Hotspur gisteravond. Hij reageerde vragend op een vraag van Van Gelder: “Heb je d’r zin aan?” Ten Hag komt uit Haaksbergen, Oostelijk Nederland.
Het zou mooi zijn als het ABN in sommige opzichten zijn naam meer eer aandeed en een betere afschaduwing was van wat er in het algemeen aan Nederlands te horen is en niet alleen een selectie daaruit. Dan zou Van Dale ook “zin -” en “gelijk aan” moeten opnemen.
