Hoe zouden sportverslaggevers zich voorbereiden op internationale wedstrijden? Ik beperk me tot een simpel facet, de uitspraak van namen. Vroeger hoorde je nog weleens dat bij het opkomen van een ster aangeklopt moest worden bij een collega uit het betreffende land. Als een Nederlandse voetbalverslaggever dat had gedaan bij de voetballer die Alderweireld heet, dan had hij in Vlaanderen “Alderwèreld” gehoord en niet “Alderwéreld” zoals wij zeggen. De rising star Erling Håland kunnen we gewoon uitspreken alsof hij Holland heette, maar door de Engelse schrijfwijze Haaland wordt dat een beetje verhinderd.
Zou Erik van Dijk ooit of nu in het Vikingskipet in Hamar hebben aangeklopt bij een collega-schaatsreporter uit Noorwegen voor de realisering van Håvard Bøkko? Ik denk dat Erik die voor- en achternaam correct uitspreekt. Doet de verslaggever dat ook bij de vrouwelijke collega Ida Njåtun? Zegt daar iemand “Njòtuun”?
Hoeveel lastiger ligt het met Japanse schaatsers en schaatssters – zelfs bij Shane Williamson is het lastig, eentje die zowel het Australische als het Japanse paspoort bezit. Op Wikipedia is daarom onder zijn naam ook de naam Wiriamuson Shên genoteerd. Hoe spreken we dat uit? Of de Canadezen, met hun probleem tussen Engels of Frans: lastig bij de dames Blondin en Weidemann!
Slavische namen, nóg ingewikkelder met al die accenttekens (kiest u maar: Sáblíková) of vreemde lettercombinaties als bij Zdráhalova. Duits is lekker dichtbij en dus simpeler, maar toch spreekt Martin Hersman de naam Dufter uit als “Duufter” en blijft dat incorrect doen naast Herbert Dijkstra die het beter weet, getuige diens “Doefter”.
Inderdaad er zijn verschillen zoals Jutta Leerdam illustreert. Herbert spreekt haar achternaam uit zoals de plaatsnaam, en zegt dus “Leerdám” – maar bij Martin hoor ik het accent meer vooraan, dus “Léerdam”. Wie heeft er gelijk?
Voor veel namen kun je op (vooral de Engelse) Wikipedia terecht voor de uitspraak, inclusief het fonetische spelsysteem IPA. Maar bij Jutta Leerdam vangen we er bot. Wat zal het zijn?
Voorlopig houd ik het op een verschil tussen plaats- en familienaam om de simpele reden dat je dat vaker merkt (Bergéijk de plaats, Van Bérgeijk de familienaam of passender Muntendám als toponiem, Múntendam als familienaam). Maar wat het “echt” is, wat de familie zelf zegt: Jutta mag het beslissen. En anders Koen.
Beste Siemon,
Niet alleen bij het uitspreken van familienamen die naar plaatsnamen zijn genoemd, treedt een klemtoon-verschil ten opzichte van de plaatsnaam-uitspraak 0p.
Zo zeggen bovensloters: vèeerkoper (waarbij de v een f wordt), vèeerhuur en spoorbómen. Die klemtoon ligt beneden het Brabants Diep juist op de andere lettergrepen.