In de familieberichten treffen we drie dingen aan, als we afzien van de pootjes van een huisdier:
• altijd taal,
• soms een foto
• en nog iets minder vaak een symbool.
Een voorbeeld van dat laatste is een kruisteken (met name in advertenties uit R.K-sferen) of twee Griekse letters met elkaar verstrengeld in teksten uit Protestantse kring, chi-rho:
Een afbeelding van de overledene lijkt iets in opkomst maar als ik me niet vergis, is dat iets wat in het ene sociale milieu op dit moment gewoner gevonden wordt dan in het andere en wordt waarschijnlijk ook regionaal verschillend beoordeeld. In Gelderland, Overijssel, Limburg heeft Mensenlinq vaker een afbeelding dan in bijvoorbeeld het Noorden van het land, afgaande op een steekproef in het jaar 2018.
Foto’s staan er ook geregeld in Zeeuwse advertenties maar daar zijn het vaker afbeeldingen uit de omgeving, een kerktoren van de woonplaats van de overledene, een blik over het water, een schip e.d. In familieberichten in NRC Handelsblad staat zelden een foto van de overledene.
En overal zien we taal in de familieberichten maar let op: taal is niet altijd gelijk! Het is Nederlands in NRC Handelsblad maar direct al bij een eerste aanblik in regionale media moet iemand verschil opvallen. In de twee Friese kranten (Leeuwarder Courant en Friesch Dagblad) kan véel Fries gevonden worden en in Limburg iets minder maar toch heel wat Limburgs.
Maar het Fries is veel vaker nog te zien, in kranten in Fryslân:
Daar steken de andere regio’s ronduit schamel bij af, ook al is het Brabantse element ons als bezittelijk voornaamwoord een belangrijk element in advertenties uit deze regio: ons mam en oma, ons pap, ons opa en onze Jan, ons moeke ‘moeder’ dat vinden we nergens zo sterk als in Brabant en dus in het Brabants Dagblad en BN/De Stem, maar ook in de regio die nog juist door De Gelderlander bestreken wordt (zoals ons pap, trotse opa en overgroot-opa in Wijchen, ons mam, oma en overgroot-oma in Oss). Ook vaderke en moederke is in Brabant soms aan te treffen, waarbij het verkleinwoord het dierbare aspect uitdrukt.
Het Fries en het Limburgs kan de hele advertentie betreffen, soms is het ook enkel een deel. Als het maar een stukje is, kan het heel beperkt zijn (bijvoorbeeld alleen de familie-aanduiding zoals heit of mem, beppe en âlde beppe of een mottotekst) of bijvoorbeeld alles maar dan met uitzondering van de praktische informatie omtrent de wijze waarop er afscheid genomen zal worden.
De Limburger bevat dialectisch geregeld iets als ós leef meuderke, ôzze pap of us mam en sjoenmam. Een totaal Limburgse advertentie vinden we in de Limburger minder vaak dan een louter Friese in bijvoorbeeld het Friesch Dagblad, maar in het Zuiden wordt wél geregeld voor een streektalige openingszin gekozen.
Dat alles maakt duidelijk dat we in een familiebericht een aantal elementen kunnen onderscheiden en die staan niet allemaal op hetzelfde niveau: volgende aflevering.
