De eerste aflevering in deze serie opende met een verwijzing naar de Washington Post. Daar werd vroeg in februari 2020 aandacht gevraagd voor wat een abonnee van die krant had verzameld op basis van de zogeheten death notices in die krant. Als voorbeeld gold de variatie in aanduidingen voor het overlijden.
Dat is in Nederlandse kranten waarachtig ook het geval. Het is een belangrijk aspect van de familieberichten omdat het de sociale achtergrond van de overledene in alle stilte maar tegelijkertijd nadrukkelijk belicht. In het protestants-christelijke landelijke dagblad Trouw verrast het niet om te zien dat iemand “in de Heer ontslapen” is, “in Gods ontferming opgenomen”, “in Gods hoede geborgen”, dat een echtgenoot zijn vrouw is “gevolgd naar het Licht” of dat iemand “naar haar Heer en heiland gegaan” is. Dat zijn allemaal omschrijvingen voor het overlijden. In De Volkskrant staan in plaats van dergelijke aanduidingen andere die net zo duidelijk het overlijden uitdrukken maar hier zonder religieuze sfeer: “(die en die) is niet meer”, wat meer literair aangeduid met de woorden “door de poort van de dood gegaan”, “over gegaan naar het Al”.
Deze aanduiding van ‘inslapen, sterven’ is van een andere aard dan wat (soms, maar niet zeer vaak) in regionale kranten met dezelfde betekenis uitgedrukt wordt op een lossere manier. In een familiebericht in het Brabants Dagblad is er weleens sprake van “de vogel is gevlogen”, “hij is uitgespeeld”, “rustig weggefietst uit het leven” of van een biljarter “jouw laatste partij is gespeeld” of “het vuur is uit, je strijd is gestreden” gezegd van een brandweerman. In dezelfde bron staat in contrast daarmee een advertentie waarin er sprake is van een diepgelovige man “door de Heer tot zich geroepen in het Paasoctaaf” (dus rond Pasen); in de Gelderlander vinden we een verwijzing “naar de eeuwige jachtvelden” of “is aan zijn laatste reis begonnen”, maar daar bevindt zich in dezelfde steekproef ook “door de Heere weggenomen”; in de Leeuwarder Courant staat: “de teugels uit handen moeten geven” maar ook “Hommels ferstoarn” (plotseling overleden); in de Limburger: “de pendule staat stil”, “voor jou als sportman kwam de finish sneller dan verwacht” tegenover “heengegaan voor het eeuwige leven”; in de PZC: “regie uit handen gegeven” tegenover “naar haar Droomland gegaan” en “heeft het leven los moeten laten”; in Tubantia: “gooide het bijltje er definitief bij neer”, “Met kaarten heeft hij veel gewonnen maar deze strijd heeft hij verloren”, versus “de Heere heeft thuisgehaald” en het simpele “Ons Hennie is nie meer”.
Het Algemeen Dagblad heeft veel regionale edities en dat kan verklaren waarom er in deze bron overlijdensomschrijvingen gevonden worden als “De laatste zet geschoven, de laatste kaart gespeeld” en “Je fietstocht is te vroeg geëindigd”.
Al deze voorbeelden hebben een heel andere toon dan wat uit dit familiebericht in NRC Handelsblad blijkt en waar de hand van de overledene figuurlijk in zichtbaar is:
Vooral in het midden en zuiden van het land is de uitdrukking gangbaar dat een persoon “in liefde is losgelaten”. Dat is inclusief dat element in liefde althans in de steekproef niet in Zeeland gevonden en evenmin in het Dagblad van het Noorden. In beide is wel eenmaal “heeft het leven los moeten laten” aangetroffen, respectievelijk “heeft het leven losgelaten”.
