Variatie in familieberichten (8): Hewolt uit Hendrik Wolter, Gerwin uit Geert Willem e.d.

Bij vrouwelijke en bij mannelijke roepnamen die het resultaat zijn van samentrekking uit twee doopnamen is het doel blijkbaar vaak dat het resultaat van keuze op zichzelf weer een bestaande naam is. Liever gezegd: is of zo klinkt. Immers, Lejo < Leendert Johannes is op het gehoor exact gelijk aan Leo, de gewone variant (een kortere vorm van welke langere Leonard, Leonides of wat ook). Zo is Pieja < Pieterke Janna maar we zien een knipoog naar de vrouwennaam Pia, anders van vorm, identiek voor het gehoor. In de geschreven vorm is in deze twee voorbeelden herleidbaar.

Bij deze gevallen zou het niet zonder meer duidelijk zijn op basis waarvan de gekozen naam is ontstaan, het is de overlijdensadvertentie die de link legt tussen de doopnamen en de roepnaam (ik illustreer twee gevallen via vet):
Alfred < Albert Frederik
Ariën < Arie Hendrik
Arjan < Arend Johan

Gejo < Gerrit Johannes
Gerjan < Gerardus Johannes; Gerrit Jan
Harjo < Harm Johannes
Reco < Reinier Cornelis
Wilco < Wilhelmus Cornelis 
Wilfred < Willem Frederik

Gejo heeft een vrouwelijke pendant in Geja < Geeske Janke of Geessien Jantje, Lejo in Leja < Leentje Jantje.
Deze gecontraheerde namen zijn vooral het product van het samenvoegen van het begin van twee voornamen. Een bijzondere variant (waarbij de tweede naam er bekaaid af kwam en nauwelijks zichtbaar is) zien we in Mark < Marten Klaas.

Uit DvhN

Net als bij vrouwen het geval was in de vorige aflevering kan de volgorde van de gegeven doopnamen aangepast worden, getuige Derk Anne dat in omgekeerde volgorde min of meer leidde tot André, net als Johan Gerardus dat Gejo kon voortbrengen. We zien eraan dat het naar alle waarschijnlijkheid gaat om een bewuste naamkeuze, niet een ontsporing uit de kindertaal (waarover verderop meer).
Evenmin als bij namen van vrouwen is het bij mansnamen een verplichting om het begin van de tweede naam te benutten. De volgende twee, sterk vergelijkbare voorbeelden laten dat zien:

Jobert < Johan Egbert
Jobèrt < Johannes Bernardus

en vergelijk ook Con dat mogelijk een samenvoeging is van begin en eind van achtereenvolgens Cornelis en Anton.

Het resultaat van de samentrekking is niet altijd een echte of gangbare voornaam. In de familieberichten zijn ongewone roepnamen aangetroffen inclusief een gekozen fragmentje dat geen volledige lettergreep is:

Apus < Augustinus Phillipus
Hewolt < Hendrik Wolter
Hewilh
(sic) < Herman Wilhelm

Uit Tubantia

Erwin, Gerwin en Herwin zijn onderling rijmende roepnamen die hun slot stukje –win met lichte aanpassing telkens te danken hebben aan de doopnaam Willem, de voornaam aan Hendrik, Geert e.d.

Uit DvhN

In plaats van een duo als basis kan hier (waarover het ook ging in aflevering 6) ook een trio het vertrekpunt zijn: neem Thim de roepnaam die afgeleid is van het drietal doopnamen Thorwald Isedoor Marie.

Over Siemon

Siemon Reker (1950, Uithuizen) was hoogleraar Groninger taal en cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen tot aan zijn emeritaat in 2016. Eerder was hij onder meer streektaalfunctionaris van de Provincie Groningen en actief in de journalistiek (Nieuwsblad van het Noorden, Radio Noord). Publicaties staan onder het kopje C.V.
Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.