Typische vraag voor de zondag: wat is dat precies, de grondwettelijke vrijheid van godsdienst? En in het verlengde daarvan niet minder: moet een godsdienst aan wettelijke vereisten voldoen om ‘godsdienst’ in de zin der wet te zijn of zou dat nu juist in strijd met de godsdienstvrijheid zijn? Vrijheid van godsdienst is een begrip dat in coronatijd geregeld opduikt. Het corona-advies, ingetogen te zingen raakt aan de godsdienstvrijheid, leerden we deze week in de Tweede Kamer.
Dat brengt ons bij een typisch woord voor de zondag, de term die Kees van der Staaij (SGP) in het laatste voorzomerse coronadebat van 25 juni 2020 introduceerde: psalmpolitie. Het woord haalde de volgende dag welgeteld éen krant, het Nederlands Dagblad. Dit was de betreffende passage: “In kerkdiensten moet voorlopig niet gezongen worden, vindt premier Mark Rutte. Maar een psalmpolitie komt er niet, beloofde minister Hugo de Jonge donderdag. ‘Ons dringende advies aan kerken is: doe het niet. Er zitten risico’s aan’, zei De Jonge. ‘Maar we gaan daarover wel op een normale manier in gesprek.’ Ook wordt er nog meer onderzoek gedaan naar de risico’s van zingen. De medici die het kabinet adviseren, gaan ervan uit dat door zingen het virus zich gemakkelijker verspreidt – en anderhalvemeterafstand tussen mensen dan niet voldoende is.
Er is discussie over wat het Outbreak Management Team precies bedoelt met ‘geforceerd zingen in groepsverband’. SGP’er Kees van der Staaij ziet daarmee niet per se kerkzang getypeerd en wil graag ruimte houden voor maatwerk, als kerken bijvoorbeeld ingetogen willen zingen. Omdat het kabinet sprak van een ‘verbod op geforceerd zingen’, vreesde hij dat er in kerken op gecontroleerd zou gaan worden. Maar dat gebeurt dus niet.” (ND 26.06.2020)
Zondag of niet, we hebben twee soorten politie in Nederland, neutraal en niet-neutraal. De eerste variant is die van “het blauw op straat” of het meer zwart geklede bij de ordehandhaving in bijzonderder omstandigheden. Net zo gewoon zijn die politiesectoren die in het bijzonder werkzaam zijn in een bepaald deel van de maatschappij zoals de spoorwegpolitie, de vreemdelingenpolitie, de verkeerspolitie, de rivierpolitie of de veldpolitie. Dat wil zeggen, die laatste bestond vroeger en soms klinkt de roep om een terugkeer van deze speciale afdeling die bijvoorbeeld op stropers jaagt.
De veldpolitie brengt ons in de nabijheid van de Animal Cops, een aparte dierenpolitie die door toedoen van Dion Graus van de PVV in het regeerakkoord van Rutte-I werd opgenomen. Niet iedere parlementariër nam dat serieus en dat bleek uit begrippen als caviapolitie of puppypolitie uit de mond van tegenstanders van die Animal Cops. In caviapolitie heeft -politie de niet-neutrale betekenis van ‘ongewenste toezichthouder’ net als in kattenpolitie en muizenpolitie. Taalpolitie en gedachtepolitie waren in de Tweede Kamer de vervoerders van even afgeserveerde voorstellen.
Dat andere politie – dit tweede lid van een samenstelling met negatief beoordeelde inhoud komt nog wel een keer in Van Dale – is typisch iets van kort na 2000. André Rouvoet (ChristenUnie) zei bijvoorbeeld in 2002: “De onderwijsinspectie moet geen onderwijspolitie worden, laat staan een godsdienstpolitie.” Die variant kent en gebruikt Mark Rutte ook. Als oppositieleider van de VVD verweet hij Balkenende milieuregels in te voeren (nota bene, spáarlampen) en hij vatte in 2007 Balkenende-IV samen op deze manier: “Dit is een kabinet dat heel veel zaken micro regelt, niet de hoofdthema’s aanpakt maar het gebrek aan daadkracht toedenkt met allemaal kleine leuke plannetjes die ook weer leiden tot betutteling op allerlei terreinen, van de winkeltijden tot en met die spaarlampenpolitie.”
Landbouwminister Verburg verklaarde zich in 2008 tegen maatregelen die gezonde en diervriendelijke voeding zouden moeten bevorderen. Waarom? Anders krijgen wij een keukenpolitie.
De term -politie als afgeserveerd onderwerp voor controle van de zijde van de overheid kwam woensdag dus ter tafel door Kees van der Staaij die geen decibel-waarnemers in de kerken wenste. Geen psalmpolitie. Eerder in deze kabinetsperiode was de koranpolitie al buiten de deur gehouden.
