Wat resteert er van zo’n debat als deze week met minister Grapperhaus (Justititie en Veiligheid). Welke woorden, welke beelden blijven hangen? Een snik en een kuch was de kortste samenvatting in de nieuwsbrief De Haagse Stemming van NRC Handelsblad.
Bijna vergat de minister IN ZIJN ELLEBOOG te kuchen – maar datzelfde viel gek genoeg niet meer op toen de premier aansluitend begon te spreken: die gebruikte daarvoor ZIJN HAND.
Op dat moment was de vakminister (die ik eigenlijk zelden hoorbaar als een jurist vind spreken en in het klassement der welsprekenden niet bij de top hoort) uitgeput neergestreken in een stoel in vak K, achter de premier. De automatische regie van Politiek24 liet zien hoe enthousiast hij met twee duimen de bode bedankte voor de neergezette cola (of was het icetea?) en niet wist hoe gauw hij met de koekjes moest beginnen die daar voor hem lagen of met het vocht: het beeld van een uitgehongerd dier, suikertekort.
Was het Grapperhaus’ kennelijke emotie aan het begin van zijn beantwoording, zijn nederige excuses (die aan het Binnenhof door het stof gaan heten, echt zo’n uitdrukking waarvan je denkt dat die in de gepolariseerde jaren ‘70 en ‘80 van de vorige eeuw voor het eerst is gebruikt en vervolgens blijven hangen) of juist zijn beroep op de BOA’s die met hem dóor wilden waardoor hij aan zou moeten kunnen blijven – wat beklijft?
De minister-president benadrukte hoezeer de bewindsman zich voor het land had ingespannen, dag en nacht! Ook een argument, kennelijk. En neem dag en nacht niet letterlijk – Grapperhaus zelf had in de drukke corona-tijd nog gelegenheid gehad voor vrijwilligerswerk:
“Dan toch maar heel persoonlijk. Ik heb de eerste vier maanden door de week bij mijn schoonmoeder eten langsgebracht op afstand, altijd op afstand. (…) Zes maanden of zo zijn we bij mijn schoonmoeder samen langsgegaan met een mandje en dan doei.”
Was het een periode van vier maanden, waren het zes maanden, zo wordt wat lager binnen J&V aan verdachten gevraagd: nou, hoelang? En de jurist zou kunnen informeren: welke schoonmoeder was het, u was op die momenten toch niet getrouwd? In Engeland kun je je voorstellen dat journalisten onderzoek deden naar de vraag of daarvoor de dienstauto benut was. Dat is altijd winnen: met de dienstauto is schandelijk, met een onbeveiligde privé-auto is gevaarlijk, maar beide is een doodzonde.
Nee, mij blijft het doei van Grapperhaus het meest bij.
Sinds Geert Wilders in 2010 bij de bespreking van het rapport van de commissie-Davids (de inval in Irak) premier Balkenende komisch en hard uitnodigde om ontslag te nemen (“De bewindslieden hoeven alleen maar tegen de majesteit te zeggen: Majesteit, het heeft geen zin meer, wij stoppen ermee, doei!”) komt dat woord vrij geregeld langs in de plenaire vergaderingen. De betekenis is telkens een afscheid van iets voor het oog, maar in werkelijkheid is het een definitief, hard afscheid – nooit weer, ja!
Soms wordt dat definitieve dichtsmijten van de deur uitgedrukt door dikke doei (een –): het tussenwerpsel is een zelfstandig naamwoord geworden.
Niet in de groet van Grapperhaus. De schoonmoeder aan wie hij (of hij en zijn partner, hoe zat het precies) boodschappen bracht in een mandje – wie dacht er niet aan Roodkapje toen hij het vertelde – dat beeld was hem tijdens de bruiloft nog zó dierbaar dat hij die omarmde en alle regels a-sociaal vergat: doei was hier een afscheidsgroet, snel en allicht haastig om toch maar afstand te bewaren. Zó deed de bewindsman in zijn schaarse vrije tijd zijn best!
Er zal altijd een smet blijven op de herinnering van deze trouwdag.
Vredelievende groet,