In actuele debatten van de Tweede Kamer komen blijkens de Handelingen dit soort uitingen voor – en laten we aannemen dat de twee volgende groepjes citaten correcte weergaves zijn van wat er gezegd is:
• Verleid mensen ertoe om dat te doen, heb eerst je zaken op orde en ga dan pas die burger verplichten tot iets, met allemaal strafbare feiten en noem maar op. (Wilders, PVV)
• Op basis van die landenspecifieke aanbeveling moeten de hervormingsplannen hervormingen van pensioenen, de arbeidsmarkt en noem maar op bevatten. (Rutte, MP)
• hoe we dat straks allemaal gaan terugbetalen: die uitgestelde belastingen, die uitgestelde aflossingen, die uitgestelde huren en noem maar op. (Tony van Dijck, PVV)
Net niet helemaal hetzelfde zien/horen we in de volgende quotes:
• Wat is er aan de hand? Waarom vragen we van u om afstand te houden? Waarom vragen we van mensen om geen drukke plekken op te zoeken? Noem het maar op.
• (…) dat eigenlijk Kamerbreed ook langjarig meer waardering voor de publieke sector gewenst is, en specifiek voor verpleegkundigen in de zorgsector, en al die anderen in de thuiszorg, noem het maar op.
• Die vergelijking vind ik moeilijker met theaters, bioscoopzalen en noem het maar op, waar de 1,5 meter gehanteerd moet worden.
Bijna hetzelfde en voorzover ik kan zien met een identieke betekenis, noem maar op en noem het maar op. Of is noem maar op een verwijzing naar iets onbepaalds naar eigen keuze terwijl noem het maar op beperkter is omdat het refereert aan een zekere, afgesproken verzameling?
De uitdrukking noem (het) maar op is een handige combinatie van een afkorting (‘ik laat van alles weg’) en daarmee onderstreping. Dat is een belangrijk element in de hedendaagse debatten waar de bijdragen van de sprekers van de zijde van de Kamer tot op de seconde worden bijgehouden! Alleen al dit kalenderjaar hebben sprekers (m/v maar vooral m) er tien-tal-len malen een opmerking over gemaakt, hoe de voorzitter (m/v maar vooral v) dat hoorbaar in de gaten hield. Wat een gemors van debattijd, die opmerkingen over seconden en minuten!
Noem maar op en noem het maar op scheelt dus spreektijd en is een wat duidelijker retorische onderstreper dan etcetera en etcetera etcetera.
De oudere variant van deze twee is noem maar op. Noem het maar op begint tegen 1990 in de Handelingen te verschijnen en vooral zo rond 2010, 2011 neemt de frequentie toe. Om de verhoudingen te schetsen: in 2020 stond in die Kamerverslagen tot dusver (eind augustus) 47x noem maar op, 15x noem het maar op. In het kalenderjaar 2017 was het achtereenvolgens 69 versus 7. Van Dale heeft maar één variant:
Noem het maar op is nieuwer Nederlands en is aan de winnende hand – en ik kan vooralsnog maar één argument verzinnen waarom dat het er bij is gekomen. Leentjebuur gespeeld bij het Engels, you name it. It!
Is Rob Jetten (D66) een bewuste taalgebruiker? Hij neemt tot nu toe de helft van alle noem het maar oppen van het kalenderjaar 2020 voor zijn rekening, ook de drie hier boven aangehaalde voorbeelden komen volgens de stenografen uit zijn mond. Ik zal het hem via Twitter vragen bij de bekendmaking van de publicatie van dit stuk.
Een baas van mij zei in de jaren 80 van de vorige eeuw al “en noem het allemaal maar op”. Kennelijk was dat toen zo ongewoon dat ik het na bijna 40 jaar nog steeds weet.