Het eerste deel van de memoires van de vroegere Amerikaanse president Obama lag in november in de winkels, nauwelijks later dan het origineel.*) In De Volkskrant noteerde het boek kortgeleden de 26ste plaats op de boeken-top van 2020. “Barack Obama is niet de beste schrijver die Amerika gekend heeft en ook niet de beste president, maar dat hij de beste schrijvende president was, staat wel vast. In mooie zinnen en met gevoel voor literaire spanningsbogen neemt hij zijn lezers in Een beloofd land mee van hoop naar vertwijfeling, en van mateloze ambitie naar nog grotere frustratie.” Zo schreef Wilma de Rek.
De Volkskrant heeft bepaald oog voor Een beloofd land, maar ook De Telegraaf laat het niet links liggen en is positief gestemd. Dat geldt eveneens voor het Nederlands Dagblad en het Reformatorisch Dagblad, ook al gaat daar de aandacht vooral uit naar Obama’s ongeregelder geworden kerkgang ten gunste van een meer praktisch beleden geloof.
De even gemakkelijke als snelle loopbaan die Obama van opbouwwerker tot president doorgemaakt lijkt te hebben – mede met dank aan zwakke of uitgevallen concurrenten – vond ik een bijzondere gewaarwording bij lezing van het begin van het boek. Plaats dat tegenover de economische crisis die deze Democraat later staat te wachten, pal voor hij de presidentsverkiezingen wint. Nog veel beklemmender en actueel onveranderd waarneembaar is de politieke verharding van de kant van de Republikeinen (Mitch McConnell in de eerste plaats) en de onnozelheid op een aantal terreinen van George W. Bush en John McCain, ook de economie betreffend.
Ieder het zijne, ik lette ook op de vertaling, iets waarover in de Nederlandse kranten nog nauwelijks iets heeft gestaan. Het boek is, zoals de titelpagina zegt “Vertaald uit het Amerikaans door Rebekka W.R. Bremmer, Bep Fontijn, Edzard Krol en Frans Reusink.” Uitgeverij Hollands Diep in Amsterdam heeft een logistiek hoogstandje gerealiseerd met de verschijning zo kort na A Promised Land en met een omvang van 864 bladzijden.
Zijn er daarom vier vertalers aan het werk gegaan, verdeelden zij de grote klus en bekeken ze elkaars parten controlerend? Hebben ze allemaal het origineel gekregen in digitale vorm en hoefden ze daarom niet alles over te tikken – tijdwinst!
Lezend bleef ik haken achter talige bijzonderheden, zonder dat ik het gevoel had of me de plicht oplegde het rode potlood daarbij te hanteren. Maar op een goed moment worden terugkerende trekjes in de Nederlandse vertaling zichtbaar waar vraagtekens bij te zetten zijn. Ja, ook evidente fouten, maar ik heb voldoende gepubliceerd om te weten dat fouten inherent zijn aan wat iemand produceert, zelfs in teamverband.
Vooraf: ik beperk me tot ruwweg de eerste helft van het boek en niet alles wat ik noteerde hoeft hier weergegeven te worden. De hoofdgroepen van de vraagtekens betreffen dus ongeregelde fouten en verder anglicisme-achtige kwesties; voorts zeer geregeld zaken van enkelvoud of meervoud en ten slotte voorbeelden waar ik de vertaling onvoldoende verzorgd of zelfs ronduit lelijk vond. Dat laatste is een kwestie van smaak, laten we er direct een groep uit lichten: “wat betreft”. Nemen we een stuk of vijf identieke voorbeelden, zodat duidelijk is dat het geen toeval kan zijn.
WAT BETREFT (eventueel discontinu wat… betreft)
In mijn beleving bevatten dit soort passages wat stijf, ongemakkelijk Nederlands:
p. 132 met George W. Bush hadden ingestemd wat betreft de oorlog
p. 133 dat ik gelijk had wat betreft deze argumenten
p. 180 een grote voorsprong had gehad wat betreft het aantal supergedelegeerden
p. 181 en feitelijk de handdoek in de ring te werpen wat betreft Ohio
p. 357 Ik probeerde Michelle altijd aan te moedigen wat betreft haar loopbaan en…
FOUTEN: TIKFOUTEN
p. 112 dat niet alleen ik, maar velen anderen die goed opletten,
p. 178 liever hooibalen dat metalen dranghekken om…
p. 235 Davis zeg dat McCain zelfs niet bij het debat komt opdagen
p. 299 dit is nog niets eens mijn ergste briefing van deze week
p. 272 waar velen hun leven aan toegewijd hadden. [N.B. toegewijd]
p. 379 Op zijn slechts zouden we…
FOUTEN: OMISSIES
p. 115 ervoor te zorgen dat ik alle juiste benodigdheden had en dat ik (me?) zo goed mogelijk aan het schema hield
p. 270 Ik (ging?) binnen in een kamer waar wat was neergezet en begroette…
p. 354 Dat ik meer (had?) willen bereiken dan alleen een terugkeer naar…
FOUTEN: SPELLING
p. 145 met allerlei stereotype beelden (cf 227 het stereotype beeld)
p. 302 Lindon B. Johnson (id. 309)
FOUTEN: VERBUIGING
p. 182 dat dominee Wright en de Trinity-kerk heel veel goede werk verrichtten in Chicago
p. 202 het belang van het Witte Huis om een aanzienlijk(e) troepenmacht in Irak te houden
p. 244 van onze anderhalve uur op het podium
p. 268 Tim probeerde tijdens ons eerst(e) gesprek (cf p. 293 ondertekende ik mijn eerst(e) wet:…)
p. 282 en elk denkbare onderwerp
p. 294 mijn nieuwe economisch team
p. 370 zouden op kort(e) termijn iets verliezen.
p. 378 vraagt elke van die keuzemogelijkheden
FOUTEN: VERVOEGING
p. 267 Doordat hij zich meestal slordig scheerde, zaten er vaak stoppels onder zijn neus die je afleidden
ENKELVOUD/MEERVOUD:
p. 50 We vochten Alice’ petities aan bij de bestuursraad van de verkiezingscommissie in Chicago en toen duidelijk werd dat die in ons voordeel zouden beslissen, trok ze zich terug [de verkiezingscommissie zou]
p. 116 De tijd die ik doorbracht met Reggie, Marvin en Gibbs verlichtten even de last van de campagne [de tijd verlichtte]
p. 156 Ik besefte dat ik (…) woorden moest gebruiken die alle Amerikanen aansprak [woorden die aanspraken]
p. 169 een vastberaden groep vrijwilligers (…) zetten alles op poten [groep zette op poten]
p. 176 de pure energie van die bijeenkomsten bleven me vervullen met verbazing [pure energie bleef]
p. 204 dat een grote meerderheid van de Irakezen (…) de bezetting beu waren en ons liever vandaag dan morgen zagen vertrekken [de grote meerderheid was beu]
p. 245 telefoontjes (…) vanuit hun achterban die hun pensioen zagen verdampen [de achterban zag]
p. 393 … wemelend van personeel in nette pakken die aan de knoppen zaten van de meest ultramoderne apparaten en gadgets [personeel dat zat] [en N.B. meest ultramodern]
p. 397 De rest van de adviezen in het rapport concentreerden zich op… [de rest concentreerde zich]
p. 407 Een reeks kleinere financiële crises in de jaren negentig hadden gehint op structurele zwakten binnen het mondiale systeem [een reeks had gehint]
(G)EEN VAN DE
‘Zorg dat je niet een van die zogenaamde leiders wordt die het vanzelfsprekend vindt dat de zwarte bevolking wel op hem zal stemmen p. 155 [word niet een van die leiders die vinden]
was een van de jongste professoren die ooit aan Harvard was aangesteld p. 266 [professoren waren aangesteld]
Een van de militaire adjudanten die verantwoordelijk was voor het meedragen van de football legde het protocol zo rustig en methodisch mogelijk uit p. 286 [de adjudanten waren verantwoordelijk]
Geen van de plannen (…) konden goedgekeurd worden p. 371 [geen plan kon goedgekeurd]
ANGLICISTISCH:
p. 142 ik voelde me een soort van vredig
p. 231 ten onrechte vertaald want het is in het Nederlands ook gangbaar: een bedrijf dat ‘te groot was om te mislukken’ voor Too big to fail
p. 264 omdat hij een korte tijd op Wall Street had gewerkt
p. 267 de vooraanstaande professor Afrikaans-Amerikaanse studies (een professor is hoogleraar zoals een dokter arts is, een dominee predikant)
p. 268 werd hij een junior handelsfunctionaris in Japan
p. 269 de leiding van de Raad voor het Binnenlandbeleid (cf p. 302 het buitenlandbeleid)
p. 277 Daarna kon de Vader van Ons Land aan de slag gaan (George Washington)
p. 292 kabinetsministers
p. 297 Onmiddellijk na de verkiezing (verkiezingen zou Nederlands zijn)
p. 331 berichtjes (sc. tweets?)
p. 357 vergeleken bij veel andere gezinnen
p. 371 incrementele, cruciale interventies
p. 377 het accountantsonderzoek rigoureus en betrouwbaar (wellicht uit robust?)
p. p. 393 non-descripte vergaderruimte
p. 399 werd ik begroet door de commandanten van de faciliteit die mij een snel overzicht gaven…
LELIJKE VOLGORDE (vooral uiteengeplaatst wat bij elkaar hoort)
p. 311 En de uitkomst van de strijd werd door een verborgen machinerie die ik nooit helemaal begreep uitgespuugd.
p. 339 Daar herhaalde hij vol theatrale woede en omringd door beurshandelaren die zelfvoldaan zaten te juichen achter hun bureau, een reeks geijkte Republikeinse kritiekpunten.
p. 369 (uitkomsten daarvan,) had ik elke eventuele invloed die ik op de banken had op de lange baan geschoven.
p. 391 Ondertussen hadden slecht bestuur en onstuitbare corruptie binnen de politiemacht, de gouverneurschappen van de districten en de belangrijkste ministeries de legitimiteit van Hamid Karzais regering verzwakt en miljoenen dollars buitenlands hulpgeld, dat vreselijk hard nodig was om de leefomstandigheden van een van de armste bevolkingen ter wereld te verbeteren, weggesluisd.
Kortom: deze selectie illustreert dat er aan een volgende druk van Een beloofd land nog wat te polijsten valt.
*) Correctie op gezag van Frans Reusink: de vertaling lag op dezelfde dag in de winkels als het origineel. (Via Twitter.)
