Zo’n twaalf miljoen mensen gingen er aan de andere zijde van de Noordzee voor zitten als er in de jaren 2010-2015 een nieuwe aflevering van Downton Abbey door ITV getoond werd. Dat grote succes was het begin van een ware zegereeks die deze historische dramaserie mondiaal zou worden. Ook op de Nederlandse tv verscheen de familie rond Earl Grantham en zijn hofhouding, dus waarom daar nog lang op ingeleid?
Downton Abbey speelt in het eerste kwart van de 20ste eeuw, vanaf de ondergang van de Titanic in 1912 tot aan Kerst van 1925. De serie wekt een precies gemaakte indruk, althans het decor oogt authentiek, inclusief de kleding, het kapsel (althans van de vrouwen) nieuwe zaken die geïntroduceerd worden zoals een broodrooster, een föhn, de radio en de grammofoon. De conservatieve deelnemers aan het spel verzetten zich tegen het nieuwe, verpersoonlijkt in de centrale mannelijke figuur upstairs (Lord Grantham) en zijn tegenhanger de butler die de leiding van de afdeling below stairs heeft, Mr Carson.
Hoe precies wordt er gesproken? Ik weet onvoldoende van het Engels maar het zou me niet verbazen als specialisten zouden kunnen wijzen op anachronistisch aandoende taal of uitspraak, want ook het Engels is in de voorbije eeuw veranderd. In de laatste afleveringen viel het geregelde gebruik van het werkwoord to sort out me op. Google Ngram viewer suggereert dat dit oververtegenwoordigd is, dus meer de pen van de schrijver representeert aan het begin van de 21ste eeuw dan het gebruik rond 1920. Kom er maar in via commentaar, taaldetectives!
Intrigerend is de wijze waarop figuren uit Downton Abbey worden aangesproken of waarop er over hen gesproken wordt, al dan niet in hun eigen aanwezigheid: ook dat zijn factoren van belang. Deze wijze van mondeling adresseren vormt het onderwerp van dit kerstkransje rond een aantal figuren uit de serie. Het is een open deur dat er in dit opzicht een essentieel verschil bestaat tussen de manier waarop het personeel wordt aangesproken en hoe de familie en hun sociale omgeving.
Naar de laatste groep gaat de grootste aandacht uit (blijkens een steekproefje op internet) en dat is geen wonder: wie is er precies op de hoogte van de rangen en standen in het toenmalige milieu van de Granthams?
Niet minder verschil is er in de onder-wereld en dat is waar deze serie zal vertrekken. Neem een simpel voorbeeld als Daisy. (TBC)
