Wijzen van adresseren in Downton Abbey: een kerstkransje (8) Variatie in tijd en plaats

De aanspreking van Papá en Mamá verandert in de loop van de serie: latere kinderen spreken van Mummy en Daddy. Legde het Frans van de Europese hoven het af tegen de invloed uit de USA? Kleinkinderen op Downton Abbey zijn tegelijkertijd zo klein nog niet of ze heten al Master George, Miss Sybbie – Marigold moet een poos op de Miss-titel wachten omdat zij geruime tijd alleen stiekem de buitenechtelijke dochter is van Lady Edith, de middelste van de drie Grantham-dochters. Mrs. Patmore zorgt ervoor dat de sociale orde in dit opzicht zijn terechte loop krijgt.

V.l.n.r. Edith, Mary, Sybil en Mary

Als de omstandigheden er aanleiding toe geven, past de wijze van aanspreking zich aan. Wat een geluk dat Lady Sybil buiten beeld raakt als zij verdwijnt met Tom, de Ierse chauffeur: het gedegradeerde “Mrs. Branson” zou allerlei personages moeilijk zijn gevallen.
Lady Edith is een duidelijk voorbeeld van promotie op de ladder van rangen en standen. Tweemaal mislukt een aanstaand huwelijk, maar als dat met Bertie Pelham gesloten wordt, wordt Edith – gevallen vrouw – nota bene markiezin als gevolg van het overlijden van een familielid van haar echtgenoot, hoger dan iedereen in de familie.
Titels stellen binnen de wereld van Downton Abbey iets voor, maar de politie heeft eigen regels. Lady Mary wordt door Inspector Vyner als “Miss” aangesproken en zij corrigeert dat, waarop hij onverstoorbaar zegt: al was u de koningin van de Nijl.
Tijdelijk opereren in militaire dienst (WO I!) levert een poos militaire rangen op. Bij Thomas zagen we hoezeer deze daar op stond en er dus een punt van maakt, bij de eerste partner van Lady Mary, Matthew Crawley, gebeurt dat op een heel natuurlijke manier.


Op de familietrip naar Schotland worden kleine verschillen in de aanduidingen zichtbaar ten opzichte van Engeland. Anna heet hier bij de ontvangende familie plotseling “Miss Crawley” omdat zij de vaste bediende is van Lady Mary Crawley. Net zo is Mr. Bates daar in het nabije buitenland “Mr. Grantham” als valet van Robert, de Earl of Grantham. Hetzelfde geldt voor Mr. Green, die als valet hier door zijn collega Molesley “Gillingham” genoemd wordt, naar de man bij wie hij in dienst is. Het onderstreept hoezeer Julian Fellowes (de schrijver) ook op dit punt zijn best heeft gedaan, de destijdse werkelijkheid weer te geven.

De wijze van aanspreking in Downton Abbey is complex en een klein talig genoegen tegelijkertijd, dat wil zeggen beneden meer dan boven. De beste wensen!

Over Siemon

Siemon Reker (1950, Uithuizen) was hoogleraar Groninger taal en cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen tot aan zijn emeritaat in 2016. Eerder was hij onder meer streektaalfunctionaris van de Provincie Groningen en actief in de journalistiek (Nieuwsblad van het Noorden, Radio Noord). Publicaties staan onder het kopje C.V.
Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.