Verrassend, zo vaak als het woord gewraakt(e) in de media verschijnt. Bij rechtbanken gebeurt wraking van een rechter zeker niet dagelijks, het begrip duikt wel degelijk dag aan dag op maar dan buiten de direct-juridische sfeer.
Zo was er de gewraakte bevrijdings(dag)poster van een deel van Forum voor Democratie, er waren de gewraakte uitspraken van de Nashville-dominee over homofilie, er was het gewraakte project van de Super League waardoor fans van Manchester United het veld bestormden en Boris Johnson zei “laat duizenden lijken zich maar ophopen” (dat liever dan een nieuwe lockdown) – dat was een gewraakte uitspraak die de premier prompt ontkende.
Wraken en gewraakt is een wat officiëlerige term, er gaan jaren voorbij dat ik het woord gebruik. In de beschreven contexten is het telkens hetzelfde als ‘bekritiseerd’: er is kritiek op de poster (en de ontwerpers en verspreiders daarvan), op wat een dominee of een Prime Minister zegt, op een poenerig voetbalproject. Dat wat object van kritiek is, is nauw verbonden met de bedenker of spreker en zo is ook hier stilzwijgend een persoon object van wraking, net als in de rechtbank.
Dat ligt een beetje indirecter als er in Utrecht problemen zijn rond een voetbalveld: ‘s middags kan de vereniging EDO daarop spelen nadat er in de ochtend door de hondenvereniging gebruik van is gemaakt en dat vinden de sporters een onprettige, ja ongezonde gedachte – in de krant is er sprake van “het gewraakte voetbalveld”.
In Leiden gebeuren veel ongelukken op een bepaalde plek en het Buurtcomité Tuinstad-Staalwijk begint een meldpunt voor ongevallen op de fietsrotonde bij de Koninginnelaan en Herenstraat. Meldpunt, want volgens de wijkorganisatie is de rotonde nog steeds niet veilig ondanks een reeks aanpassingen. Foto-bijschrift: De gewraakte rotonde.
Hier lijken een voetbalveld en een rotonde gewraakt te zijn als object van bekritiseerd handelen (in beide gevallen is het minstens veronderstelde nalatigheid van de zijde van de lokale overheid). Een dader of een direct verantwoordelijke persoon is niet zo gemakkelijk aan te wijzen.
Wat staat er vandaag in NRC Handelsblad op de voorpagina:
In de loop van de laatste jaren is er enerzijds ontzettend weinig gebeurd (praat eens met gedupeerde Groningers) maar er zijn ook dingen wel degelijk veranderd: de gaswinning in het zogeheten Groningen-veld gaat stukje bij beetje naar nul en de NAM gaat niet meer over de reparatie van de schade of over het voorkómen van nieuwe. Mark Middel schrijft: “De NAM gaat niet over de versterkingsoperatie, maar moet wel de rekening betalen van alle schade die ontstaan is door gaswinning in het gewraakte gebied.”
Het gewraakte gebied.
Hier lijkt gewraakte op weg naar een betekenisverzachting, van ‘bekritiseerd’ naar ‘betreffend’.
RTV Noord bracht de scoop van de NRC vanochtend vanzelfsprekend groot en citeerde eruit. Dat gebeurde met en soms zonder aanhalingstekens, zoals dat gewraakte gebied.
In Groningen weten ze hoe versterkingsoperaties (niet of nauwelijks) werken – het woord gewraakte lijkt in het Nederlands momenteel onderwerp van het omgekeerde, een verzwakkingsoperatie.
P.S. Misschien is het goed, te verduidelijken dat dit gewraakte bij uitstek betrekking heeft (dus: hád) op woorden, meningen, bepalingen, interviews e.d.
