Op de tribune van de Tweede Kamer mochten gisteren – het was woensdag – weer bezoekers plaatsnemen, op ruime onderlinge afstand. De publieksspeler die Mark Rutte is zwaaide vóor het Verantwoordingsdebat enthousiast, dan naar deze, dan naar die kortgebroekte padvinder daarboven. Het was weer ouwejongeskrentenbrood met de premier. Moties tegen hem met uitzondering van de veilige thuishaven VVD kamerbreed aanvaard? Dat moet dan lang geleden geweest zijn, tijdens de Kleine IJstijd of zo.
Dat gezegd hebbend zei de premier welgemutst en scoorde bijna een serie van 10 trefwoorden die in dat parlementaire woordenboek staan of hadden moeten staan: hebben we onder schot, bevallen van een tekst, kond doen, arrangementen, hoe de uitgaven hier geland zijn, monitoren, adresseren en zich bekreunen over.
De premier had “de eer” om vragen te beantwoorden, minister Hoekstra zou de kernvragen beantwoorden (Comptabiliteitswet!) en dan: “De staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zal praten over de rijksbrede bedrijfsvoering en Defensie/Vastgoed. Dat even over de rolverdeling.” Die heeft Raymond Knops geregistreerd, práten.
Tikjes deelde de premier niet zo veel uit, wel eenmaal een schop en verder was hij olijk, in warme harmonie met de leider van het CDA en we hoorden lijntjes naar de ChristenUnie “en andere partijen hier die zich meer confessioneel oriënteren” gelegd worden, altijd handig ten tijde van een “formatie waarvan ik hoop dat mijn partij daar een bijdrage aan mag leveren”. Komisch, zonder de VVD is er geen normaal kabinet mogelijk. Dat lijntje naar de confessionelen (met wie SGP en CU bedoeld moeten zijn) bestond uit een reactie op verwijzingen naar de filosoof Kant die eerder door anderen was aangehaald en Mark redeneerde makkelijk van Emmanuel Kant naar paus Leo naar Maarten Luther. Grappig, Emmanuel. Grappig ook, hoe de premier van “mijn partij” zich zo uitsprak voor overheidsuitgaven op het terrein van cultuur: Halbe is ook al eeuwen geschiedenis.
De premier sprak van zichzelf “als liberaal” en vele malen van “mijn partij”, het Verantwoordingsdebat was politiek gekleurd en vond plaats op een dansvloer waarbij door de premier waarneembaar gekeken werd wie wie voor het bal zou kunnen uitnodigen. Daarbij volgt de VVD-fractie de leiding. Eelco Heinen had in zijn nerveus-sympathieke maidenspeech gesproken van een goede controle op de overheid. Maar toen zijn partijgenoot Rutte hem complimenteerde met die bijdrage liet hij niet na op te merken hoe de minister-president uitzag “naar de samenwerking.” De Kamer als politiek assistent van het kabinet, “toch, Eelco?” Nieuwe cultuur of oude wijn?
Rutte was de oude, zichtbaar goedgemutst en naast zijn blijde lach is dat aan zijn taal het best te merken ook al blijft hij altijd politiek opereren. De massieve kritiek van de Rekenkamer brengt hij in essentie terug tot een kwestie van een postzegel (dat idee moet vooraf bedacht zijn, het werd een reeks van keren dankbaar uitgevent). Als D66 te kritisch is, geeft Rutte die partij een draai om de oren door het onderscheid te reduceren tot een stijlverschil. (“Het zal aan mijn karakter liggen dat ik probeer om dat dan weer positief neer te zetten door te zeggen dat we het gaan aanpakken, terwijl u misschien langer wilt horen dat ik zeg: ik vind het heel ernstig. (…) Dat is dan dus meer een stijlverschil dan een inhoudelijk verschil.”) Nee, Mark staat heel anders in de wedstrijd: “Sorry, misschien ben ik iets te positief bedraad om er heel lang in te blijven hangen dat dingen niet goed gingen.” En: “Mijn excuses als mijn body language niet is dat ik hier huilend op de grond lig.”
We hoorden weer een enkel Duits woord van de premier (wirtschaften, geeinigt) en meer naar het einde toenemend Engels: lessons learned, this is the easy part, magic formula, overall, body language en Financiën has its ways to know what is happening, fossil fuel en sustainable pad. Klinkt allemaal serieuzer dan gemottenbalde ziekenhuizen en het delen van reflectie waar ze aan het Binnenhof in het Nederlands ook van spreken.
De tegenwoordige tijd wordt daar gekenmerkt door terugkoken (de 5 miljard van VWS waar de Algemene Rekenkamer zo kritisch over was terugbrengen naar “de serieuze 590 miljoen”), afpellen, meelopen, doorzetten (wat Van Lienden aan Algemene Zaken aanbood werd direct doorgezet naar VWS), uitboren (vraag mij verder niks, ga het uitboren in een WGO, inkopiëren (de Eerste Kamer tegelijkertijd op de hoogte stellen), inzoomen, inregelen, optuigen en dat soort samengestelde werkwoorden. Binnenhofs anno 2021.
Je moet wel insider zijn om zo’n debat te kunnen volgen, wie het artikel 2.27 van de Comptabiliteitswet niet uit het hoofd kent, die heeft hier inhoudelijk niets te zoeken. Naast een drieletter-afkorting als sommige partijnamen en VWS is het handig te weten wat pbm betekent, WGO, de vvt-sector, ARK, IRF, Awf/BIK, het Vpb-tarief en TVL. Het merendeel wordt niet uitgelegd – en waarom zouden ze ook tijdens zo’n bokswedstrijd.
De VVD-leider danste positief bedraad in de ring, het CDA (Hoekstra zonder nadere toevoeging) aan de zijde van de VVD (Van Ark noemde Rutte ook zonder nadere toevoeging) en hij verdedigde zich vrolijk, deelde een enkel plaagstootje uit, negeerde de PVV maar reserveerde één uppercut tot op het allerlaatst. Pepijn van Houwelingen (Forum) vroeg ten einde raad over die enorme kritiek van de Rekenkamer op het kabinet: “Maar als u ziet hoe gruwelijk het is misgegaan, vindt u het dan, als CEO van het kabinet als het ware, niet belangrijk genoeg om daar een chefsache van te maken?”
De premier: “U maakt opnieuw een presidentieel stelsel van Nederland. Dat moet u niet doen, dan maakt u mij te machtig. U gaat de functie nooit leveren, dus doe dat nou niet. Onverstandig, niet doen!”
Met de schop U gaat de functie nooit leveren onder zijn achterste ging Van Houwelingen met gebogen hoofd als een haas terug naar zijn bankje achteraan in de klas. Mark nam vergenoegd zijn zitplaats in vak-K in. Een vrouwelijke bode bracht hem een nieuw glas water en een verse chocola. Of was het toch koude koffie met melk?
