Is er verband tussen vuurwerk (in het nieuws dit weekend door het verbod dat het kabinet uitvaardigde) en Suzanne-ik schaats rondjes-Schulting die dit weekend weer aan de lopende band scoorde als shorttrackster in Debrecen (Hongarije)? Talig gezien viel me een poosje geleden iets van haar op. Ze heeft enkele weken geleden iets gewonnen (op 30 oktober 2021) en komt dan nog uitgeput maar wél breed lachend voor de NOS-microfoon. Haar genietende reactie bevat onder andere de uitspraak “dat doet zo ontzettend niet normaal veel pijn!”
Daar komen we op terug, eerst naar het Nederlands in het algemeen en de ontwikkeling van de betekenis van niet normaal – wie vaker op dit blog heeft gekeken, zal het niet verbazen dat ik te rade ga bij wat er vastgelegd is aan taal in de Tweede Kamer. Tja, zijn dat nu de vertegenwoordigers van het Nederlandse volk of niet. Niet normaal is bekeken vanaf 1950 heel lang simpelweg de ontkenning van normaal, zo wordt bijvoorbeeld de prijs-ontwikkeling zeker in de grote steden niet normaal genoemd, of “wat op het ene ogenblik normaal is, is op het andere ogenblik nog niet normaal”.
Maar vroeg in de jaren ‘90 moet er van verschuiving sprake zijn, alleen al blijkend uit de combinatie dat iets niet normaal meer is. Niet normaal is dan onderweg naar een sterke uitroep. Neem als voorbeeld Remco Dijkstra (VVD) op 7 november 2018: “Het filemonster is terug en dat is een probleem. Vorige week dinsdag 970 kilometer file en donderdag 1.145 kilometer. Nieuwe records. Niet normaal.” Daar hoor ik een uitroepteken achter!
Maar wat Suzanne Schulting zei, niet normaal veel pijn, is een stapje verder. Wie het via Nexis Uni probeert te vinden in Nederlandse media, treft het vanaf 2011 héel aarzelend aan. Het eerste citaat dat ik zag dateert van 24 november 2011 in Het Parool: “Ik heb heel veel geld uitgegeven aan taxi’s, niet normaal veel”.
Niet normaal is een bijwoordelijke combinatie als versterking van veel. Hetzelfde, dus met de combinatie van veel, vinden we gedurende enkele jaren éen enkele keer per jaar in de media, zij het vaak tussen aanhalingstekens geplaatst. Iemand zégt het, de noterende journalist valt het op als bijzondere uiting en legt het de geïnterviewde door die aanhalingstekens zichtbaar in de mond. Logisch, het is nieuwe taal. Het rijtje aan vondsten tot 2020 ziet er verder als volgt uit:
• 14 december 2012 (De Volkskrant over Viviane Sassen) Met haar digitale camera schiet ze soms wel 22 shots op één dag, ‘niet normaal veel’.
• 23 juli 2013 (Alphen.cc) Ook zijn we op een dag veertien kilometer gaan wandelen. Niet normaal veel.
• 28 juni 2014 (De Gooi- en Eemlander) Het smaakt allemaal heel goed, de mannen smullen van hun eendenborst, maar al gauw wordt er ook wat kipvlees naar de andere kant van de tafel geschoven, want het is niet-normaal veel.
• 21 augustus 2015 (NRC) Toen hij na 84 minuten het veld in kwam met ,,niet normaal veel zin”, nam hij direct het initiatief met een schijnbeweging en een passeeractie, waarna het publiek hevig applaudisseerde. Eindelijk actie.
• 12 maart 2016 (De Telegraaf) Hij zei ‘niet normaal veel sollicitaties’ te hebben gehad.
• 15 september 2017 (Het Parool) Bij De Graafschap spelen ze met vijf verdedigers, een systeem waarop ze ‘niet normaal veel’ hebben getraind.
• 24 augustus 2018 (Het Parool) “Het was echt pappen en nathouden deze zomer, ik heb niet normaal veel water in de tuin gegooid,” zegt ze, zittend onder een parasol in haar achtertuin.
• 11 februari 2019 (Haarlems Dagblad) “Ik werd niet normaal veel vastgehouden, maar dacht gewoon doorlopen”, keek de spits terug.
Vanaf 2020 begint de frequentie toe te nemen en we zijn dus getuige van een hyperactuele taalontwikkeling in het Nederlands. Er zijn meer combinaties mogelijk. Floortje Dessing zegt van zichzelf in 2014: “Ik ben echt onwijs moe, niet normaal moe.” In Zeeland prijst de VVV sinds 2020 de provincie aan met “Niet normaal mooi”. Niet normaal betekent ‘ontzettend’.
En in de Tweede Kamer? Ik vond één voorbeeld, gedateerd op dinsdag 10 december 2019. Het is het wekelijkse Vragenuur met onder meer een kwestie van het lid Van Dam voorgelegd aan de minister van Justitie en Veiligheid over het kopen van zwaar vuurwerk. En zo komen we weerom bij Suzanne Schulting die één spetterende show van overwinningen afleverde daar in Hongarije.
Wat zei Chris van Dam (CDA)? “Journalisten kochten op vrij eenvoudige wijze een Cobra 6. Ze hadden ook nog een mortierbom, ook wel een shell genoemd, willen kopen, maar de verkoper zei dat die uitverkocht waren, want het was niet normaal druk.” De verkoper noemde als verklaring voor het uitverkocht zijn van een zwaar stuk vuurwerkgeschut dat het niet normaal druk was!
Het verklaart dit nieuwere Nederlands niet, al zijn er meer ontwikkelingen op bijwoordelijk terrein, denk aan de soms onvoorspelbaarheid van Amerika en een soort van gewaardeerd.
