“Nog één keer. U zei?” Het begin van de coronacrisis voor Rutte.

Het klonk wat rommelig die eerste keer dat de term corona als los woord in een van de wekelijkse persconferenties van premier Rutte viel na afloop van een vergadering van het kabinet. Corona heet het vooral, pas later en hooguit incidenteel valt Covid-19 als aanduiding in die bijeenkomsten. Die eerste maal was na afloop van de ministerraad op 7 februari 2020, toen (ik veronderstel) Stephanie van den Berg voor Reuters vroeg: “Ik heb twee vragen over de Corona/Wuhan virus. Om te beginnen de voorbereidingen.”
De virus: het was vroeg in februari 2020 nog geen onderwerp waar veel over gesproken werd en misschien wijst het gebruikte lidwoord vooral op kennisneming van berichten via het Engels. Dat zou sporen met het gegeven dat het de vertegenwoordiger van Reuters was die de kwestie tegen het einde van de bijeenkomst van 7 februari aan de orde stelde. De wekelijkse persconferenties van de minister-president worden door de grotere landelijke media geopend, regionale zijn zelden of nooit aanwezig, internationaal komt pas laat aan de beurt.

Ook de premier moest nog even focus vinden: “Nog één keer. U zei?”
De Corona….
Rutte: Ja, ja, daarna zei u….

Over de uitbraak in China was het vaker gegaan, de minister voor Medische Zorg had het kabinet bijgepraat, er werd goed gemonitord, we zijn alert en waakzaam en dergelijke. Maar nu was Rutte kennelijk verrast. Bij de voorbereidingen dacht de premier allereerst “aan supply chains in de wereld. Logistieke verbanden, dat er natuurlijk effecten zullen zijn op leveranties van onderdelen en leveranties van producten en zeker ook als internationale vluchten beginnen op te drogen. Dat zou ook economisch zijn effect kunnen hebben.”
Pas daarna ging het in het antwoord van Rutte over de ziekte voor de mens: “En verder in Nederland is niet veel nieuws sinds vorige week over te melden, anders dan dat wij volledig varen op het kompas van de deskundigen. Dat lijkt me ook heel erg verstandig hè. Dus het RIVM is daar in the lead. En overleg met de zorgverleners. Dus GGD’s, maar ook ziekenhuizen en huisartsen leidt dat weer tot het implementeren, het overnemen, het uitvoeren van die adviezen. Maar goed, daar is nu niet sinds het afgelopen weekend heel veel nieuws te vermelden.”

Het onderwerp-corona bestond al enkele weken, maar Rutte klinkt vooral als een antwoordapparaat, hij wekt een machinale impressie. Ja, er werden in Nederland 14 mensen in quarantaine gehouden. In de komende tijd zullen we leren dat medici graag onderscheid maken tussen quarantaine (in een ziekenhuissfeer) en sociaal isolement (meer in een thuissituatie). Het letterlijke, wat haastig getikte verslag van de RVD, inclusief spelfouten: “Bruna Bruins (dan nog de verantwoordelijke minister Bruno Bruins, S.R.) heeft er een paar aan de lijn gehad vandaag. Heeft gebeld of gisteren. Dus wij proberen ook met hen in contact te blijven en te vragen: hoe gaat het en kunnen we helpen. En tot nu toe: niemand vindt het geloof ik leuk, maar heeft met zoiets van, we snappen het dat dit nodig is. En er wordt natuurlijk in de wereld heel intensief samengewerkt binnen de WHO en op alle mogelijke manier om zo snel mogelijk meer over dat virus te kunnen achterhalen. Want we weten er nog niet zoveel van. Het virus zelf en hoe zich dat precies ontwikkeld en hoe je daar weerstand tegen opbouwt, dat is allemaal nog in onderzoek.”

Kortom: Rutte-III heeft bij het begin van corona eerst attentie voor de economie, daarna oog voor de ziekte maar voor dat laatste was het kabinet als het ware de praktische uitvoerder van wat het RIVM, de GGD’s aan adviezen verstrekten.
Op doorvraag van mevrouw Van den Berg (Reuters) grijpt de premier naar enkele cliché’s: “We zijn op zichzelf als Nederland meestal wel goed georganiseerd. Maar het is wel zo natuurlijk dat je nooit weet wat er….. Ja, er kan zich altijd een ontwikkeling voordoen die dan weer vraagt om snel een reactie te geven. Je probeert natuurlijk zo goed mogelijk in zo’n situatie je voor te bereiden op denkbare scenario’s. Dat doen we natuurlijk.”
Nederland bereidt zich voor op alle denkbare scenario’s, natuurlijk, maar deze vraag op de persconferentie kwam wat onverwacht en stond niet op het lijstje. Het past bij wat Tom-Jan Meeus eerder deze week (21.12.2021) in NRC Handelsblad schreef: “Achteraf is het frappant hoe onschuldig alles nog was. Ik herinner me een bewindsman die vertelde over premier Mark Rutte (VVD) die in het eerste coronacrisisoverleg van het kabinet het belang van gezond eten en goed slapen benadrukte.”

Je weet nooit. Hoeveel we níet wisten, inderdaad dat wisten we in februari 2020 nog niet.