De laatste bijdrage in 2021 ging over de wens van Kamervoorzitter Bergkamp om in vergaderingen op te houden met u en jullie te zeggen: “geen ge-u en geen ge-jullie!” Via de voorzitter spreken is het soms wat krachteloos overkomende motto. Maar via is dubbelzinnig, het is helderder als het Reglement van Orde zou bepalen dat sprekers in de vergaderzaal zich alleen TOT de voorzitter mogen richten. Dat rechtvaardigt tegelijkertijd de talloze malen dat er gezegd wordt Voorzitter!
Het zou direct gevolgen hebben voor leden die het in de aanspreekvorm hebben over “ambtgenoten” of met een blik op de camera spreken tot “beste burgers thuis”. De Tweede Kamer als plaats waar een bijdrage in de zendtijd voor politieke partijen opgenomen wordt is daarmee verleden tijd, als de hand aan die veronderstelde bepaling wordt gehouden. Het maakt het ook moeilijker voor de minister-president om sprekers en volgers van het debat af te leiden met telegram-woordjes, storend tussengeworpen als een ander een interruptie plaatst, zoals “Eens!” (betekenis ‘ik ben het hiermee eens’). Het debat wordt daarmee weer een dialoog tussen spreker en voorzitter, waarop anderen kunnen reageren wanneer zij de beurt krijgen. Order! Order!
Een belangrijk verschil met vroeger is de aanduiding “de geachte afgevaardigde”. Die is net niet helemaal verdwenen maar de uitdrukking is bepaald van karakter veranderd. In de vorige tekst over jullie is verwezen naar Dat gezegd hebbend uit 2018 waar er ook over geschreven is. Voor de geachte afgevaardigde geldt hetzelfde: in die bron (ik heb het boek zelf samengesteld dus ik prijs het graag aan) staan bijvoorbeeld dit soort stukjes:
Hoe stond het bijvoorbeeld een paar jaar later in 2020 met “geachte afgevaardigde(n)”? Het is volgens de Handelingen nauwelijks gebruikt. Dion Graus (PVV) is een liefhebber op dit terrein. Hij zei bijvoorbeeld in een variërende opsomming tegen een VVD-collega: “Meneer Van Aalst, het lid Van Aalst, de geachte afgevaardigde Van Aalst, de ambtsgenoot Van Aalst, de amice, zal naar ik aanneem altijd voorstander zijn van alles wat aan de veiligheid bijdraagt.” De amice!
Graus’ collega Léon de Jong (PVV) in hetzelfde kalenderjaar: “Ik ben zo benieuwd of de geachte afgevaardigde van de VVD …” en in een later debat: “Zojuist gaf de geachte afgevaardigde van D66 zelf een voorbeeld.” De Jong houdt van deze taal, Graus niet minder. De laatste klinkt bijvoorbeeld zichtbaar enthousiast: “Zoals de luisteraars en kijkers die nog wakker zijn hebben kunnen zien en horen, steun ik een aantal moties van Cem, Rem en Jan. Dat zijn de geachte afgevaardigden van de Socialistische Partij, het lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie en natuurlijk ook de heer pater Fraternotte van Democraten 66. Ik wil ze bedanken, want ik vind het altijd mooi.” De heer pater Fraternotte! Dit voorbeeld van ouwe-jongens-krentenbrood belandde in het ongecorrigeerde verslag en het is daarin gehandhaafd.
In 2020 werd “de geachte afgevaardigde” weinig gebezigd in de Tweede Kamer, enkele malen slechts en áls het gebeurde, dan uitsluitend door de PVV. Laten we even verder kijken naar dichterbij, 2021.
