Welke kant de voorzitster kiest: aan of van?

Ooit schreef ik hier een stukje over het gebruik van het woord nabrander door Vera Bergkamp (D66), toen nog gewoon Kamerlid maar al wel lid van het Presidium van de Tweede Kamer. Ze reageerde er persoonlijk en verrast op (zie de aanvulling onderaan dat tekstje waar het toenmalige Kamerpresidium bij staat afgebeeld, dicht opeen, maar ja dat was van voor Covid-19.)

In 2021 kunnen we dit gebruik van dat woord nabrander nog steeds observeren, zoals in deze gevallen waarbij er minstens ééntje voor rekening komt van mevrouw Bergkamp en de andere twee van Martin Bosma:

• Dank u wel. Mevrouw Westerveld had nog een nabrander en dan mevrouw Simons echt.

• Dan mevrouw … Een nabrandertje? Dat kan.

• O, de heer Omtzigt heeft nog een kleine nabrander.

Toch valt Vera Bergkamp me momenteel meer op door een andere kleinigheid, een groepje woorden eigenlijk die de voorzitter nu eenmaal vaak uit hoofde van de functie moet zeggen. Welke woorden? Laten we eerst even kijken naar de volgende twee nét onderling verschillende stukjes Nederlands die de laatste dagen via Nederlandse kranten met behulp van NexisUni vindbaar waren, gewoon als voorbeeld:

• Aan de kant van Alem hadden de Duitsers het voor het zeggen, aan de Lithse kant de geallieerden.

• Hij heeft tegen familie ook wel gezegd dat hij aan de kant van Brunswijk heeft gevochten.

• Er is gekozen om de twee nieuwe turbines aan de kant van de Jozef Verschaeveweg in lijn te plaatsen met de al bestaande windmolen van Tropicana.

• Een late handsbal aan de kant van BMC zorgde voor een penalty,

• Al snel viel de gelijkmaker aan de kant van Nieuw Heeten.

• Maar van de kant van het IOC en zijn commerciële partners bleef het stil

• Van de kant van de PVV kreeg ze de klacht te streng te zijn, door andere partijen werd haar juist een te grote coulance verweten. (Een stuk in Elseviers Weekblad over genoemde Kamervoorzitster)

• dat er nog steeds geen publieke verklaring is van de kant van Ambo/Anthos

• Dat vereist van de kant van KLM ook strategisch opereren,

• Een invasie van de kant van Rusland lijkt me ondenkbaar.

• Een pure overval van de kant van de gemeente.

Het gaat dus om twee woordgroepjes:

aan de kant van

versus van de kant van

Kijken we naar het gebruik in die zeer actuele voorbeelden uit kranten van februari 2022, dan zien we een simpel maar ook genuanceerd verschil. AAN DE KANT VAN betreft iets statisch, iets wat DAAR gebeurt, daar bij hén. Aan de kant van oogt zogezegd als een bepaling van plaats.
VAN DE KANT VAN is daarentegen eerder iets dat met actie geassocieerd wordt, met een actief handelende partij. De KLM, Rusland, de uitgeverij doen iets (of zouden iets moeten doen), maar passief is de overheersende indruk bij die eerdere groep. Bij de eerste voorbeelden valt een doelpunt, door een handsbal gebeurt er iets, daar en daar worden turbines geplaatst en dergelijke.

Nu terug naar Vera Bergkamp. Lang niet alle stenografen schrijven de woorden precies zo op als zij ze zegt om een deel van het debat af te ronden of om een volgend deel in te luiden. Ze zou moeten zeggen: “We zijn beland bij de tweede termijn van de kant van de Kamer”, maar ze zegt “We zijn beland bij de tweede termijn aan de kant van de Kamer.”

Er wordt in het Nederlands verschil gemaakt tussen aan – en van de kant van. Hebben we dat geleerd? Ik kan het me niet van school- of studiejaren herinneren. Het is ook onwaarschijnlijk, anders zou de Dienst Verslag en Redactie wel duidelijke richtlijnen op dit punt hanteren. Mevrouw Bergkamp kent het onderscheid niet, misschien is ze wel wat bang voor tweemaal hetzelfde woordje van zo vlak achter elkaar.
Nu ja, na publicatie van dit stukje weet ze het. Ik zal haar er via een tweet even op attenderen en daarna…. Ik zal blijven opletten.

Aanvulling 08.02.2022: Ziehier de retweet van Vera Bergkamp

Aanvulling 09.02.2022: Rond 1800 uur hoorde ik een stukje van het debat over Groningen (dat betekent aardgas, dat betekent aardbevingen, dat betekent het niet oplossen van de problemen daarmee). Mevrouw Bergkamp gebruikte een- en andermaal AAN de kant van. Boter van de galg gesmeerd, waarschijnlijk.