Sommige vragen kunnen blijven hangen, vooral als ze niet beantwoord worden. Laurens Dassen van Volt vroeg naar een woord dat ik niet kende en eerder niet in de Handelingen van de Tweede Kamer voorkwam: “wat bedoelde de assistent van de minister toen hij waarschuwde voor “lijnvervaging“?” Nu het ongecorrigeerde verslag van gisteren online staat, zocht ik naar het antwoord van minister De Jonge. Ik was geïnteresseerd in het woord maar misschien kwam dat ook wel een beetje door het feit dat een politiek adviseur het gebruikt in een waarschuwing.
Misschien gaf minister De Jonge antwoord (Dassen was een poosje weg bij het debat), misschien niet – vinden kon ik het niet. Kan de gedachte opkomen dat het er door stenografen uit is weggelaten? No way! Toen minister Helder per ongeluk een privé-mailadres van Hugo de Jonge noemde, reageerde de laatste direct (niet hoorbaar voor mij, de stenograaf van dienst registreerde het) en aansluitend zei de voorzitster “We zullen het uit de Handelingen schrappen, in ieder geval.”
Neen! Het staat nog gewoon in de niet-gecorrigeerde versie en het zal wellicht ook in de volgende variant blijven staan. Waarom? Uit principe? (Gezegd is gezegd en openlijk geregistreerd.) Of kwam het door toedoen van Wybren van Haga? (Hij negeerde het verzoek om geen privé-mails te noemen, mogelijk in het belang van Nederland.)
Hoewel ik maar kleine delen van het debat gevolgd heb – het was een schaakpartij waar ook Rutte zo bedreven in is, herhaling van zetten waardoor er niet verloren wordt maar een reglementaire remise het resultaat is – hoorde ik toch een paar dingetjes die ik wilde checken in de gepubliceerde versie:
• Jesse Klaver (GroenLinks, na dit debat vaker “meneer Jesse” te noemen) sprak van “ten allen tijde” – in het verslag gecorrigeerd tot “te allen tijde”
• minister Helders “dat ik met één knop op de druk” is net zo rechtgezet tot “één druk op de knop”
• Fleur Agema (PVV) had het over “vergoeilijking” en “vrijgewaard” – in de tekst lezen we “vergoelijking” en “gevrijwaard”
Zo vielen er wel meer taalkruimeltjes op de grond (Attje Kuiken “dat betreurt mij”, Eva van Esch “in nasleep daarvan”) en ook die zijn gecorrigeerd genotuleerd. Geregeld hoorden we data als een enkelvoudig woord gehanteerd (wanneer het als onderwerp diende) en op dat punt is het Latijn het druk bezig af te leggen tegen het Engels maar in de verslagen wordt dat (veelal) aangepast.
In de media (meervoud) viel vooral het excuus op dat minister De Jonge maakte of aanbood, beide varianten zijn blijven staan. Ja, dat deed De Jonge vaak (herhaling van zetten!) maar minister Helder veel terloopser zij het bepaald niet minder, hetzij excuus, hetzij excuses.
Dat iemand letterlijk excuus maakt was duidelijk waarneembaar bij het begin van de beantwoording door De Jonge: hij las zijn verontschuldigingen voor vanaf een papiertje. Klaar, excuses gemaakt en voorgelezen. Als iemand excuus aanbiedt, verwacht je dat daar een reactie op komt van de andere kant. Zijn ze geaccepteerd door de Kamer? Hier zal wel de stille regel gelden dat ze aanvaard zijn zolang het tegendeel niet blijkt.
Overigens. Als een tekst via een motie aan de Handelingen wordt toegevoegd, kan de Dienst Verslag en Redactie daar moeilijk iets aan wijzigen. In de Kameruitspraak van Judith Tielen (VVD) en anderen gaat het over het lange en ongetwijfeld prijzige onderzoek door Deloitte: “constaterende dat de publicatie van het eerste deelonderzoek, dat toeziet op de overeenkomst met Relief Goods Alliance, is vertraagd en dat (….)”.
Dat deelonderzoek controleert niet, het ‘heeft betrekking op’. Hier is nieuwer Nederlands gebruikt een beetje in de sfeer van ommekomst: een juridische term zien op is in dit geval niet inhoudelijk maar wel naar de vorm verbasterd tot het bekendere toezien op. Mevrouw Tielen is waarachtig niet de enige in Den Haag die dat zo gebruikt. Even wachten op het accorderen door Van Dale. Van Dale 17 schat ik.
