Een aantal keer, een aantal jaar en nog sterker een aantal uur is Nederlands van anderen waarover ik struikel. Toch wordt het al tientallen jaren gebruikt, ook in een krant als de NRC. (Zie eerder dit blog toen het over dit onderwerp ging.) Dat kan heel goed te maken hebben met dat gewone maar ook weer verrassende enkelvoudige gebruik in “drie keer“, “vier jaar” en “vijf uur“.
Zou dan de nieuwe gevoelde regelmaat zijn dat we op de plaats van dat telwoord een aantal in het Nederlands kunnen combineren met een enkelvoud, althans in die gevallen dat het betreffende woord eindigt op een -r en als het frequentie of tijd uitdrukt?
Dat is kennelijk te beperkt weergegeven, want ook een woord als maal kan op deze wijze enkelvoudig blijven ondanks de combinatie met het direct voorafgaande “een aantal”. Al in 1990 registreert Nexis Uni in NRC Handelsblad: “Een aantal maal vertolkte hij zeer succesrijk Beckett-rollen.” Enkele duizenden andere gebruiksgevallen van “een aantal maal” zijn sindsdien in die bron vindbaar.
Maal lijkt op keer (zelfde betekenis en hun slotklanken zijn een tweeling), geen wonder wellicht dat taal op deze manier verandert. Veel minder frequent is iets in de krantenbank te vinden voor “een aantal maand“. Dit staat vooral het Vlaamse Nederlands toe maar hier en daar is het ook elders in ons taalgebied te vinden:
• “In de verkiezingspropaganda hadden jullie de mond vol over echte inspraak en nauwelijks een aantal maand later willen jullie de adviesraden al terug politiseren”, aldus de schepen tot besluit. De Krant van West-Vlaanderen, 1 maart 2019
• (…) ik maak portretten en sinds een aantal maand doe ik ook journalistieke fotografie.
Huis aan Huis, 18 maart 2015
• Als over een aantal maand of drie de steigers weer weg zijn,… Dagblad Tubantia/Twentsche Courant, 2 maart 2007 (Hier is allicht sprake van een contaminatie-slip, S.R.)
Dat is vrij opvallend, want hoe vaak komen we in geschreven media noem eens wat, “een aantal muur“, “een aantal dag” of “een aantal boer” tegen? Nimmer.
En toch – te veronderstellen is dat er de laatste jaren op dit punt wel degelijk iets breders aan het veranderen is in het Nederlands.
Nemen we het woord nummer:
• Binnenkort wil Longplayers graag een aantal nummer op vinyl uitbrengen. Haagsche Courant, 30 juli 2003
• Via een auditie in november zijn deze jonge muzikanten geselecteerd en mochten ze zondagmiddag hun muzikale en vocale kunnen bij een aantal nummer presenteren.
De Stentor/Sallands Dagblad, 13 januari 2004
• Het was de regionale omroep die Korvemaker stimuleerde een aantal nummer vast te leggen op cd. Dagblad van het Noorden, 12 juni 2004
Van het meervoudige “een aantal nummer” zijn nog enkele tientallen andere vindplaatsen via LexisNexis op te sporen. Dat is te veel om te kunnen denken aan iets als een tikfout.
Dit zijn niet meer dan een paar steekproefjes. Ze duiden erop dat het Nederlands op dit kleine punt minder vast gegrondvest is dan we nog niet zo lang geleden misschien hebben gedacht.
Het gebeurt niet zo snel misschien (“Dat kan een aantal week duren.”, Dagblad van het Noorden, 16 augustus 2013), maar er ís iets analogisch aan het verschuiven.
