Het toch wat trendy-achtige Nederlandse achtervoegsel -vriendelijk (iii)

In de Tweede Kamer lijkt –vriendelijk nu misschien wat over het hoogtepunt heen, maar het gebruik van suffixen wordt (zoals meer het geval is bij taal aan het Binnenhof) vooral gekarakteriseerd door golfbewegingen, dus wie weet wat de toekomst brengt. Na het eerste succes van milieuvriendelijk (zoals onder meer gezegd in relatie tot vormen van vervoer zoals de trein of de fiets) duurt het maar even of in het spoor van de emancipatiebeweging wordt vrouwvriendelijk een veelgebruikt woord. (Pas later zal het gaan over vrouwvriendelijke didactiek van de B-vakken.) De biologe Rie de Boois bezigt als eerste natuurvriendelijk in 1978, maar dan is golf I van woorden op –vriendelijk kennelijk voorbij, als we op de Handelingen mogen afgaan.

Een nieuwe en werkelijk iets voorstellende serie komt in 1990 op gang, vooral het jaar 1994 blijkt in dit verband een productieve periode:
• De bezwaren die wij tegen het ijkprijzensysteem hadden, waren dat het patiënt-onvriendelijk is en dat er een alternatief was, het Omni-partijenakkoord (OPA). (De Pree 1990)
• VROM heeft zojuist een nieuwe blijk van cliënt-vriendelijkheid ingevoerd. (Vreugdenhil 1990)
• Indien je tot lineaire bekostiging overgaat, wordt de bekostiging zelf aanzienlijk fusie-vriendelijker. (Staatssecretaris Wallage 1992)
niet-vogelonvriendelijk (Blauw VVD 1993)
bedrijfs-vriendelijk voor mainport Schiphol en milieuvriendelijk voor de omgeving (Te Veldhuis 1994)
• namelijk het zeer publieks-vriendelijk en publieksgericht houden van tentoonstellingen. (Van Heemst 1994)
• of de oplossing wel of niet convergentie-vriendelijk is, om het zo maar eens te zeggen? (mw Kamp 1994)
• Het betekent dus dat je een systeem moet bedenken dat zeer gebruikers-vriendelijk en eenvoudig is. (Deetman 1994)
• Nu blijkt een nieuw systeem energie-vriendelijker te zijn, waarbij het telkens opnieuw in werking zetten van de roltrappen gunstiger uitkomt. (mw Versnel id.)


• wanneer met de pijn van het moeten bevriezen, toch een zodanige keuze wordt gemaakt dat de lastenverlichting koopkrachtvriendelijk aan de “onderkant” uitwerkt. (Wallage id.)
• Die zijn zowel portemonneevriendelijk als milieu-vriendelijk. (Te Veldhuis id.)
• Een meer continent-vriendelijke oriëntatie van ons land lag en ligt onder deze omstandigheden voor de hand. (Voorhoeve id.)
• dat in Nederland over het algemeen een “werkgelegenheids-vriendelijk” CAO-beleid wordt gevoerd. (Saatssecretaris Adelmund id.)

Nieuwe woorden op –vriendelijk blijven in het Nederlands verschijnen (en in dat van de Tweede Kamer), maar niet meer zoveel als in dat van amicaliteit druipende jaar 1994.

Nog eenmaal verder kijken.

Over Siemon

Siemon Reker (1950, Uithuizen) was hoogleraar Groninger taal en cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen tot aan zijn emeritaat in 2016. Eerder was hij onder meer streektaalfunctionaris van de Provincie Groningen en actief in de journalistiek (Nieuwsblad van het Noorden, Radio Noord). Publicaties staan onder het kopje C.V.
Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.