Misschien is in de politiek zelden iets toeval, in dit blog komt dit stukje on-opzettelijk aan de orde. Het gaat om Vera Bergkamp en haar taal (vaker besproken zoals bijvoorbeeld hier) (of hier) en staat dus helemaal los van de affaire-Arib (zo noem ik het toch maar) die toevallig afgelopen vrijdag tot een nieuwe uitbarsting kwam.*) Daarom eerst maar even uitleg omtrent het ontstaan van deze tekst.
Ik keek eerder deze week naar een deel van het Pensioendebat, dat eindeloze overleg waarvan minister Schouten het tempo niet vergrootte door haar niet minder eindeloze reeks van inhoudsloze woordjes als ook, ook, ook, juist ook, nou ja. De taal van de minister was in dit blog eerder een onderwerpje, zoals hier.
Waar leidt zo’n woordenreeks toe? Tot afleiding bij althans deze waarnemer en het oog viel me op het blauw van de stoeltjes in vak-K. Blauw en zónder het logo van de Tweede Kamer. Daarvan zijn wel alle 149 stoeltjes in de plenaire zaal voorzien en ik vroeg me af: hebben ze wel gedacht aan de verhoogde stoel van de voorzitter of staat die als het ware tussen Kamer en Kabinet in, logoloos?
Vera Bergkamp bezette die plek bij het Pensioendebat (dat ze bovengemiddeld stuurde om de oeverloosheid niet te vergroten) maar ze kwam te weinig in beeld om mijn stille logo-vraag te kunnen beantwoorden. Ik greep naar Google en informeerde naar “stoel voorzitter Tweede Kamer”. Eén klik verder, daar opende zich al een afbeelding die een opmaat was naar een filmpje, beginnend met “Hallooo, ik ben Vera Bergkamp.”
Actueel en verzorgd! Soepel loopt Vera voor de camera, de loopjes zijn ingestudeerd, de tekst is fol Amsterdamse medeklinkers maar vast geoefend: Voorlichting loopt als het ware met u mee, zou Ybeltje zeggen. Vera voelde zich thuis in het oude gebouw aan het Binnenhof, zegt ze, maar ook aan de Bezuidenhoutseweg “is het goed vertoeven”.
Mijn verbazing dateert al van vóor vrijdagmiddag, toen de brief van griffier Simone Roos aan de “Kamerbewoners” via NRC wereldkundig werd en waar in staat waarom zo ongeveer de hele ambtelijke top van de Tweede Kamer de taken neerlegt. Ik was daarom niet inhoudelijk maar talig verwonderd over het genoegen waarmee Vera Bergkamp in de Kamergebouwen verblijft.
Waar beginnen we, bij Van Dale?
Toeven is versteende taal, het Nederlands idioom: “goed toeven, aangenaam toeven” – veel andere smaken zijn er waarschijnlijk niet. Van Dale noemt ook prettig. Ik zou verrast zijn als er in de Handelingen iets anders staat dan dat gebruik van toeven. Aangenaam vertoeven? Goed vertoeven? Nimmer. Als het al gezegd zou zijn (kleine kans), dan zou het direct verwijderd zijn bij de redactie van het verslag.
Ik zocht via LexisNexis en vond tegenover een massa keren “goed toeven” minder dan honderd maal “goed vertoeven”. De hoogste score van iets onder de 50 is vindbaar in het Algemeen Dagblad en een van de vele regionale kopbladen ervan, in de NRC 0 keer, jarenlang Trouw lezen leidt tot de vondst van 1 geval.
Kort en goed: wat Vera Bergkamp zegt in dat filmpje is anno 2022 incorrect Nederlands. Maar de fout ligt zó voor de hand, dat het een kwestie van tijd is dat goed of aangenaam of prettig vertoeven voldoende gezegd wordt om geen zout meer te leggen op deze slak. Zelfs niet als dit Nederlands gezegd wordt in een verhoogde zetel met logo door de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal.
P.S. Op 11 november 2022 legt de voorzitster (uit het hoofd!) een persverklaring af. Uit haar wedervraag op een vraag van een journalist met daarin de woorden “dan bent u gezien” blijkt mevrouw Bergkamp deze uitdrukking niet te kennen.
*) Bij de vorige voorzitter blijf ik denken aan de verplaatsing van de stenografen uit en later naar de rand van de plenaire zaal. Ik stelde daarover destijds een vraag aan het Presidium maar kreeg geen enkel antwoord. Zie onder meer dit stuk daarover.
