Dit wordt een persoonlijker stukje – ingegeven door wat de minister-president op 7 juni 2023 zei in het debat over de PEGAS, de Parlementaire Enquête over die Groninger bodemschat die van ons allemaal is en de ellende voor een kleine groep. De premier zei volgens de Handelingen: “Ik vind het verschrikkelijk dat hier bussen mensen uit Groningen en een volle tribune nodig zijn. Dat is een falen van ons als politiek. Dat mag helemaal niet gebeuren en ik wil dat corrigeren.”
Ik zat in de bus van de Groninger Bodembeweging – ik heb niet gemerkt dat er meerdere waren, maar de publieke tribune was wel zó vol dat ik er niet op geweest ben. Die tribune is minimaal van omvang. Wie er wilde zitten, moest eerst staande een toelatingsexamen doen voor onbepaalde tijd. Maar ik heb op diverse plekken comfortabel in de hal (beneden en op de eerste verdieping ter hoogte van de publieke tribune) gezeten en daar was althans een grootbeeldscherm en een redelijk volgbaar geluid zolang er geen groep van Prodemos in de buurt stopte.
Even verder gaan met voor- en nadelen van zo’n bezoek aan ons hoogste Hoge College van Staat? De binnenkomst vind ik rampzalig maar dat ligt aan mij. Sta gewoon rustig in de rij alsof het Schiphol is, accepteer dat je je schoenen moet uitdoen (er kán een metalen strip in zitten!) en later weer aan (er staat voor elk van beide acties waarachtig 1 stoel waarop je dat kunt doen) en wees vriendelijk als een geüniformeerde meneer de inhoud van je rugzak graag wil bekijken – hij werd nog net niet leeg gekieperd. Natuurlijk zíjn alle mensen potentieel terrorist, ik ook en gedrag uit mijn verleden biedt geen garanties voor wat ik in de toekomst kan uithalen. Uit mijn ooghoeken zag ik dat iemand anders in de rij moest verklaren wat een stukje metaal was. Een pincet? Waarvoor heeft iemand een pincet bij zich als hij een lange dag op pad is? Dat kan wél als steekwapen gebruikt worden, hoorde ik de man in uniform met uitroepteken zeggen.
De kluisjes – ik ben er sinds een jaar of 12 onhandig in, maar gelukkig is er een winkeltje waarvan de mevrouw me echt heel vriendelijk hielp. Ik wilde haar niet lastig vallen met de vraag waarom ik in haar shop het taalboek van het Binnenhofse dialect niet zag staan. Dat is een schitterend boek al was het omdat ik het heb gemaakt met veel attentie voor Rutte, Dat gezegd hebbend. Verschenen in Assen in 2018 en niet lang na het uitkomen aangeboden aan oud-premier Van Agt in Nijmegen.
Nu was ik klaar om in de publieke ruimte buiten de publieke tribune te verblijven en te horen hoe de premier van Nederland reageerde op het door de Tweede Kamer vastgestelde ongekende systeemfalen, deze keer in verband met de aardgaswinning. Ik hoorde een MP die eerlijk was toen hij zei: “ik val in herhalingen”. Zo zei hij het, al staat het enkelvoud in de ongecorrigeerde Handelingen – de premier herhaalde en herhaalde zich. “Waar het betreft Huizinge” (de aardbeving in 2012 die ons tot nu toe het ruimst is toebemeten) noteerde ik van hem: “er is in de afgelopen jaren hard gewerkt aan een paradigmaverandering”. Paradigma, het Griekse woord voor nij begun, het was de eerste maal dit kalenderjaar dat dit woord – en nog wel als deel van een samenstelling – in de Tweede Kamer viel. Waarvoor werd Thomas Kuhn hier misbruikt – ik vrees alleen maar om de Kamerleden aan de interruptiemocrofoon flabbergasted te krijgen. De premier dúrfde, Forum voor Democratie was absent, het deed helemaal niet méé aan het debat over Groningen.*)
Had de MP onder ede gelogen toen hij voor de commissie onder voorzitterschap van Van der Lee had beweerd dat de ernst van Groningen pas in 2018 tot hem was doorgedrongen? De premier draaide zich eruit, zou de NRC de volgende dag (vandaag, zie boven) op de voorpagina koppen en “Met zijn semantische manoeuvres dreef premier Rutte de oppositie tot wanhoop”.
Inderdaad de Oppositieleden werden zichtbaar kwaaier en kwaaier – en ik verstond hen, misschien ook omdat ik in het aardbevingsgebied woon. De Coalitieleden zag ik hoogst zelden in beeld verschijnen, ja, hád ik maar op de tribune moeten zitten. Hoe graag had ik daar ook gezeten toen staassecretaris Vijlbrief het aan het begin (hij had éventjes naar de tribune gekeken) te kwaad kreeg net als destijds in Garmerwolde in dat miezierige zaaltje bij de presentatie van de kabinetsreactie op PEGAS. Ook nu greep hij naar het glaasje water, maar nu kon Rutte hem niet vaderlijk op de schouder tikken, de premier zat net te ver weg. Wat had ik het beeld graag willen zien, de regie maakte het niet mogelijk.
In de verschillende kijkruimtes in de hal gold vooor mij dat ik vermoeider werd. Vooral het eindeloze gepraat – ik vond: het gladde gepraat – van Mark Rutte daalde toenemend in. Zijn “falen van ons als politiek (….) en ik wil dat corrigeren” kan als geslaagd worden beschouwd: de motie van wantrouwen werd laat op de avond verworpen door coalitie plus SGP. Rutte z’n zin: “Ik realiseer me dat we het leed uit het verleden niet kunnen wegnemen, maar ik wil onderdeel zijn van de weg voorwaarts om deze dingen ook uit te voeren. Dat is mijn absolute ambitie.” Ik wil! Dat is mijn absolute ambitie! De ontegenzeggelijke baas is helemaal dedicated om dit te doen. That’s what we call a Nij Begun, you know. n Nij begun? Ik voor mij vond op z’n Ruttiaans dat het één (zijn handelen in het verleden) contradicteert met het ander, de verwachtingen voor de toekomst.
Voor mij bleek het nemen van de uitgang van de Tweede Kamer heel simpel, zeker geen hindernis langs uniformen. Ik stond niet zonder emoties buiten maar ik had voor de eerste verwerking nog een aantal uren voor ik – hélemaal in Groningen – terug was.
*) Aanvulling 03.07.2023: Vandaag schrijft Camiel Hamans over dit woord op de achterpagina van de NRC.
