In dit blog ging het een aantal malen over het nieuwere Nederlands en de uitdrukking niet des X’ dat ouder althans gedateerd klinkt maar het niet is. Even een paar actuele voorbeelden uit de pen van sportjournalisten:
• “Het is niet des Volendams, maar we hebben een aantal buitenlanders gehaald.”
• (Veel tegengoals in eerste helft krijgen bij basketbal:) “Dat is niet des Donars.”
• (Over de voetbaltrainer van AZ:) “Jansen leeft mee met Van Nistelrooij en noemt het opstappen niet ‘des PSV’.”
In theorie zou ook de positieve vorm des X’ mogelijk moeten zijn maar aan het Binnenhof (tijdelijk B67) is het ontkennende niet des X’ specifiek in gebruik om een andere politieke partij iets te verwijten dat al snel in de buurt komt van het prijsgeven om niet te zeggen de verkwanseling van de eigen principes.
Eind 2021 bleek Caroline van der Plas (BBB) voor het eerst gebruiker van deze taal: “En vindt de heer Van der Lee het dan acceptabel dat mensen dus ook straks de hoofdprijs moeten gaan betalen voor het aanschaffen van zonnepanelen omdat die dan beter kunnen worden gerecycled? Dat is niet des GroenLinks, lijkt mij.” (09.12.2021)
Van der Lee, vriendelijkheid in persoon, zei niet dat GroenLinks zélf wel zou bepalen wat hun principes of keuzes waren, maar ging serieus op de interruptie van BBB in.
In 2023 (8 februari, de succesvolle Statenverkiezingen voor haar moesten nog komen) klonk mevrouw Van der Plas nog wat strenger en zeker verder gaand in de richting van het CDA. Wat tegenover GroenLinks enkele maanden tevoren een vraag was, werd nu een opmerking die zich ontwikkelde tot een voorschrift: “Ik heb toch een beetje het gevoel dat het CDA overal aan het harken is om mensen maar bij zich te houden en dat ze nu opeens van asiel hun ding gaan maken. Dat is helemaal niet des CDA’s. Het CDA moet zich richten op het platteland, op de regio en op de pinautomaten.” Iets was niet alleen niet des CDA’s, de partij van René Peters kreeg ook te horen van de fractievoorzitter van de BBB waar ze zich wél op diende te richten. De arme Peters kreeg zelfs niet met een beroep op uitlokking de kans om te reageren van Vera Bergkamp.
Wybren van Haga (in de Tweede Kamer als Van Haga, zich daar soms noemende BVNL): “Ik vind dat jammer. Dat is niet des VVD’s. Ik ben 38 jaar lid geweest van de VVD. Ik schaam me er een beetje voor dat we nu zitten met een VVD die linksaf is geslagen, die de boeren van hun land gaat jagen, die de boeren dus daadwerkelijk gedwongen gaat uitkopen.”
Edgar Mulder (PVV) deed op 19 april voorzichtiger en zeker bescheidener aan VVD-bashing, het was eerder een beetje spottend: “Het klinkt allemaal heel erg als niet des VVD’s. Ik denk dat ik een fusie tussen de VVD en D66 heb gemist.”
Niet des X’ in de betekenis ‘niet zoals wij een club tot nu toe kenden’ was de laatste jaren vooral taal die aangetroffen werd in sportverslagen in de krant, zoals op amateurniveau. Het heeft inmiddels de Tweede Kamer bereikt en heeft daar het Nederlands van de door ons gekozen professionals verrijkt.
