Generaties beginnende verslaggevers bij de radio hebben ervaren hoe lastig het is, je weg te vinden in de bandopname die door jezelf gemaakt is. Het is dankzij de digitalisering op dit gebied royaal verleden tijd, maar er is een periode geweest dat aan de technicus niet zo simpel duidelijk gemaakt kon worden waar exact op het meegebrachte bandje het fragment stond vanwaaraf er gemonteerd moest worden.
Goed, een getypt draaiboek(je) kon EW’s en LW’s bevatten – de eerste en laatste woorden van een fragment – maar wáar precies bevonden zij zich in dat wat de verslaggever had vastgelegd op zijn Nagra of Uher? Dat was een lastig probleem als het niet vooraf met een stopwatch in de hand afgeluisterd was, want iedere recorder had zijn eigen tellerwerk en dat spoorde niet altijd voldoende met wat de technicus in de montagestudio aan apparatuur had staan.
Voor dat probleem zijn de ruiters uitgevonden. Een ruiter was een papiertje (bij voorkeur een niet al te dik maar toch wat handig gevouwen stukje) dat op bepaalde plekken in de band was geschoven en er bovenuit stak. Van de eerste tot de laatste ruiter hadden ze allemaal een oplopend nummer en de verslaggever wist dan dat daar in de buurt die en die eerste woorden vindbaar waren. De technicus kon daar de band vrij simpel scherp stellen. Ruiters maakten het monteren tot een vlottere klus en in de regelkamer waren ze dankbaar als degene die de montage had voorbereid, een beetje correct geruiterd had.
Deze radio-betekenis van ruiter en het werkwoord ruiteren heeft Van Dale niet opgenomen – inmiddels zijn ze door de tijd achterhaald. Verwante betekenissen uit de bouw liggen erg in de nabijheid van de radio-ruiter. Wat mij betreft hoort ook deze lezing in dat grote lexicon, al te lang rijp voor opname.
RUITER in el. Van Dale (fragment)
Vult Van Dale nog zulke (kleine) lacunes op?
Een andere vraag is, of er attentie voor gevraagd zou worden in persberichten bij het bekendmaken van een nieuwe editie van dit gangbaarste woordenboek van het Nederlands. Vergis ik me in de indruk dat in dergelijke teksten alleen maar aandacht gevestigd wordt op nieuwe taal in de nieuwe editie?
Is deze ruiter niet dezelfde als bijv. een opstaande letter in een bak systeemkaarten, zodat het zoeken gemakkelijker wordt? Ook deze ruiter staat niet in mijn voorlaatste Van Dale, maar het lijkt dezelfde als genoemde in de radiotechnicitaal.