Als er hoofdelijk gestemd moet worden in de Tweede Kamer – en dat gebeurt de laatste jaren vaker dan voorheen – is het zaak voor degene die de namen van de leden afroept om hoorbaar onderscheid aan te brengen tussen naamgenoten. Momenteel zijn er drie tweetallen met een identieke achternaam, Dijkstra, Vos en De Vries. Daarbij wordt er gebruik gemaakt van het noemen van de voornaam, Pia of Remco, Jan of Mei Li, Aukje of Albert. De partijnaam zou althans bij de twee leden-Vos het probleem niet opheffen, ze zijn beiden PvdA.
Kornelis en Jan ter Laan (Google-afbb.)
De voorganger van die partij, de SDAP, had jarenlang twee broers in de Tweede Kamer, nog in de tijd dat het aantal leden veel kleiner was dan nu. Hoe bijzonder was het dus dat Kornelis én Jan ter Laan beiden deel uitmaakten van dat college. Ze kwamen uit Groningen (Slochteren), maar woonden als Kamerlid vooral in het Westen, respectievelijk Den Haag (later Zaandam) en Rotterdam. Kornelis was Kamerlid van 1901 – 1937: pensioen maakte het onmogelijk, dat hij dat nog langer was. Hij was daarnaast van 1905-1914 lid van de gemeenteraad van Den Haag en aansluitend tot aan zijn 65ste burgemeester van Zaandam. Jan was één jaar jonger dan Kornelis, maar voorzien van evenveel uithoudingsvermogen en net zo’n stapelaar van functies: gemeenteraadslid van Rotterdam 1913-1939, lid van de Tweede Kamer van 1913-1929 en van 1931-1941 en lid van Provinciale Staten van Zuid-Holland in de periode van 1916-1939. Hij was aanvankelijk op allerlei plaatsen belastingcommies en van 1906-1913 bij de scheepvaartdienst in Rotterdam werkzaam.
Dat laatste is van belang in verband met zijn woordvoerderschap op 9 juni 1914. Dan gaat het over het vaststellen van nieuwe “Bepalingen in het belang van de personen, werkzaam bij het laden en lossen van zeeschepen”. Met enkele anderen dient Ter Laan een amendement in waarbij vastgelegd wordt dat een havenarbeider de zogeheten stoomwinch bedient, een scheepslier. Het was hier zonneklaar welk van de twee Ter Laan-broers aan het woord was, maar in de Handelingen wordt op deze plek en elders bij Jan telkens gesproken van “Ter Laan (Rotterdam)”. Bij Kornelis blijft een nadere aanduiding achterwege: hij heeft allicht de oudste rechten.
Volgens het verslag zegt Jan ter Laan (Rotterdam): “Ik ben zelf eenige jaren als ambtenaar van de belastingen in de Rotterdamsche haven werkzaam geweest en heb dikwijls kunnen waarnemen, dat ten gevolge van het niet verstaan van een commando door den winchman gansche partijen koopmansgoederen werden verruïneerd, en dat kan niet in het belang zijn van den af leveraar van die goederen, en het is ook niet in het belang van den ontvanger der goederen.” Verruïneren is ‘verwoesten, stukmaken’, aldus Van Dale, ook ‘zijn vermogen of fortuin doen verliezen, tot armoede brengen’. Het is de enige keer in de parlementaire geschiedenis dat het voltooid deelwoord verruïneerd in de Handelingen van de Tweede Kamer opduikt. *)
Afgelopen vrijdag kreeg premier Rutte tijdens z’n wekelijkse persconferentie aanhoudend vragen van Wilma Borgman (Radio 1) over zijn reactie op de Groningse aardbevingsprotesten bij Jinek. Dat gebeurde eerder die week op dinsdag, net op de avond van een grote fakkeloptocht in Groningen (zie Fakkel en frame): Rutte kwam in Groningen als weinig betrokken over en hij probeerde dat beeld de volgende dag via een opname voor RTV Noord recht te zetten.**) Op de vrijdagse bijeenkomst in Nieuwspoort zegt Rutte dat hij enkele malen in Groningen geweest is, ja in Slochteren gesproken heeft met mensen die dit betreft. Hij beschrijft ze nader: “mensen die hun persoonlijk leven verruïneerd hebben zien worden.” **)
In hoeverre bestaat toeval? De premier haalt Slochteren aan, de plaats die bekendheid kreeg als centrale plek waar het aardgas gevonden werd, waar slachtoffers wonen. Het is ook de plek waar de gebroeders Ter Laan geboren waren, van wie de ene dé Groninger bij uitstek geworden is en van wie de ander een eeuw vóor Rutte nu juist dat zeldzame voltooid deelwoord verruïneerd had gebruikt in het Parlement.
*) Het SGP-lid Elbert Dijkgraaf gebruikt op 2 december 2015 al even ongewoon de onbepaalde wijs verruïneren.
**) De geringe afstand tot Groningen wordt uitgedrukt in het tutoyeren door en met de verslaggever, Rob Mulder. (Aangevuld op 15.02.2017)
***) Aanvulling d.d. 15.02.2017. Volgens de mediatekst van de persconferentie zei de premier letterlijk: “Ik heb in Slochteren met mensen gesproken die dit betreft, die hun persoonlijk leven verruïneerd hebben zien worden door angst.”
