Natuurlijk deden ook kabinetten honderd jaar geleden aan beleid – alleen al het woord valt tegen 1920 geregeld in de debatten. Maar wie wil zien hoezeer de Centrale Overheid in de loop van de 20ste eeuw een toenemend sturende rol is gaan spelen en hoe er een ambtelijke taal bij is gecreëerd, zou als voorbeeld kunnen kijken naar wat er zoal aan samenstellingen is ontstaan van woorden die beginnen met beleids-.
In 1910 gaat het nog louter om beleid-zonder-meer en daar blijft het ook nog enkele tientallen jaren bij, maar vooral na de Tweede Wereldoorlog verandert Den Haag zienderogen. Het is dus niet zo onverwacht als minister Struycken van Binnenlandse Zaken bij de behandeling van de Politiewet op 29 maart 1957 het volgende zegt tot de voorganger van Mark Rutte: “Ik ben het natuurlijk met de geachte afgevaardigde de heer Oud eens, dat de hoofd-commissaris een beleidsman is, die niet zelf in bepaalde omstandigheden moet ingrijpen met een gummiknuppel, maar het beleid moet bepalen en de algemene leiding in handen moet houden.” In de tijd dat beleids-woorden nog niet zó gangbaar waren, zal dit bewust gemaakt zijn en kan dus als een samenvoeging van beleid + leidsman gezien worden.
Bij de beëdiging van de nieuwe Tweede Kamer (23 maart 2017) was Mark Rutte in dubbele hoedanigheid aanwezig, als enig lid van het kabinet. Voor de stemming over de moties voorzag hij de Kamer van het oordeel en hij was bij z’n beantwoording de allereerste in de nieuwe parlementaire periode die het woord beleid (“Dit is ook staand beleid van het kabinet”) en een samenstelling met dat woord naar voren bracht. Van een uitspraak over Turkije kon de premier “vaststellen dat dit ondersteuning is van regeringsbeleid”.
Het is simpel te voorspellen, dat het niet lang zal duren dat in de nieuwe Kamer een samenstellingsachtig woord gaat vallen dat begint met beleids-. 1) Daar zijn er nogal wat van in omloop gekomen aan het Binnenhof. Anders dan in de jaren vóor WO II kost het geen moeite om die in het laatste deel van de 20ste eeuw even aan te strepen. Een paar voorbeelden:
beleidsaanbevelingen, beleidsaangelegenheden, beleidsaangelegenheid, beleidsaankondiging, beleidsaanpak, beleidsaanpassingen, beleidsaanscherping, beleidsaansturing, beleidsaanwijzingen, beleidsaanzet, beleidsaccenten, beleidsacties, beleidsactiviteiten, beleidsadviezen, beleidsadvisering, beleidsafdelingen, beleidsafspraken, beleidsafstemming, beleidsafweging, beleidsagenda, beleidsalternatieven, beleidsambtenaren, beleidsanalyse, beleidsapparaat, beleidsappassingen, beleidsargument, beleidsarm, beleidsarme, beleidsartikelen, beleidsaspect, beleidsassortiment, beleidsautonomie, beleidsbegrotingen, beleidsbeïnvloedend, beleidsbeïnvloeding, beleidsbelangen, beleidsbenadering, beleidsbeoordelaar, beleidsbeoordeling, beleidsbepalend, beleidsbepalers, beleidsbepaling, beleidsbeschouwingen, beleidsbeslissing, beleidsbeslissingen, beleidsbevoegdheden, beleidsbijstelling, beleidsbrief, beleidscategorie, beleidscirkel, beleidsconcept, beleidsconceptie, beleidsconclusie, beleidsconclusies, beleidsconcretisering, beleidsconsequenties, beleidsconstanten, beleidscontrole, beleidsconvergentie, beleidscoördinatie, beleidscorrecties, beleidscriteria, beleidsdaad, beleidsdaden, beleidsdebat, beleidsdefinitie, beleidsdenken, beleidsdepartementen, beleidsdesiderata, beleidsdienst, beleidsdirecties, beleidsdirectieven, beleidsdisciplines, beleidsdiscrepanties, beleidsdiscussie, beleidsdiscussieonderwerp, beleidsdocument, beleidsdoel, beleidsdoeleinden, beleidsdoelmatigheid, beleidsdoelstelling, beleidsdoelstellingen, beleidseenheden, beleidseffecten, beleidseffectiviteit, beleidselementen, beleidsenvelop, beleidsepidemiologie, beleidsevaluatie, beleidsevaluatieve, beleidsevaluerend, beleidsfactor, beleidsfiguren, beleidsformulering, beleidsfouten, beleidsfuncties, beleidsgebied, beleidsgebieden, beleidsgegevens, beleidsgeld, beleidsgerichte, beleidsgerichtheid, beleidsgevoelig, beleidsgrenzen, beleidshandeling, beleidsherijking, beleidsherschikkingen, beleidsherziening, beleidsimplicaties, beleidsinformatie, beleidsinhoudelijk, beleidsinitiatieven, beleidsinitiëring, beleidsinspanning, beleidsinspraak, beleidsinstantie, beleidsinstrument, beleidsinstrumentarium, beleidsinstrumenten, beleidsintensivering, beleidsintensiveringen, beleidsintentie, beleidsinzet, beleidsinzicht, beleidskader, beleidskaderbrieven, beleidskaderdoelstellingen, beleidskarakter, beleidskeuzes, beleidskoers, beleidskracht, beleidskritiek, beleidskwestie, beleidslijnen, beleidsmaatregelen, beleidsmakende, beleidsmakers, beleidsman, beleidsmarge, beleidsmatig, beleidsmedewerkers, beleidsmeerjarenplanning, beleidsmensen, beleidsmiddelen, beleidsmogelijkheden, beleidintensiveringen, beleidsniveau, beleidsnormen, beleidsnota, beleidsnotitie, beleidsombuigingen, beleidsomstandigheden, beleidsomzwaai, beleidsonderbouwend, beleidsonderdelen, beleidsondersteunend, beleidsonderzoeker, beleidsontwikkeling, beleidsontwikkelingen, beleidsoordeel, beleidsoperatie, beleidsopgave, beleidsopstelling, beleidsopties, beleidsopvattingen, beleidsopzet, beleidsorgaan, beleidsoriëntaties, beleidsovereenkomst, beleidsoverleg, beleidsoverlegresultaten, beleidsoverwegingen, beleidsoverzicht, beleidspakket, beleidsperiode, beleidsperspectief, beleidsplan, beleidsplannen, beleidsplanning, beleidspretentie, beleidsprioriteiten, beleidsprobleem, beleidsproblematiek, beleidsproces, beleidsprogramma, beleidspunten, beleidsraad, beleidsrapportage, beleidsreactie, beleidsregels, beleidsregie, beleidsregime, beleidsrelevantie, beleidsrichting, beleidsruimte, beleidsscenario, beleidssectoren, beleidssfeer, beleidsstaf, beleidsstandpunt, beleidsstellingen, beleidsstrategie, beleidsstructuurnota, beleidsstudie, beleidsstukken, beleidsteam, beleidstekort, beleidsterrein, beleidsterreinen, beleidsthema’s, beleidstheorie, beleidstoelichting, beleidstoetsing, beleidstypen, beleidsuitbreiding, beleidsuitdagingen, beleidsuitgangspunten, beleidsuitgaven, beleidsuitspraken, beleidsuitvoering, beleidsvacuüm, beleidsvelden, beleidsveranderingen, beleidsverantwoordelijke, beleidsverantwoordelijkheid, beleidsverkenningen, beleidsverklaring, beleidsvernieuwing, beleidsverschuiving, beleidsverslagen, beleidsvertrouwen, beleidsvisie, beleidsvoerder, beleidsvoerend, beleidsvoering, beleidsvoorbereidend, beleidsvoorbereiding, beleidsvoornemen, beleidsvoornemen, beleidsvoornemens, beleidsvoorstel, beleidsvoorstellen, beleidsvoorziening, beleidsvormen, beleidsvormende, beleidsvormers, beleidsvorming, beleidsvraag, beleidsvraagstukken, beleidsvragen, beleidsvrijheid, beleidsvrijheid, beleidswens, beleidswerk, beleidswijzigingen, beleidszaken.
Hoe ambtelijk willen we het hebben.
1) Op de wenken bediend. Nog bij het debat over de verkiezingsuitslag (28.03.2017) dient Jesse Klaver een motie in waarbij onder meer wordt overwogen, “dat de naleving van het klimaatverdrag van Parijs een langjarige, systematische en geïntegreerde aanpak van de Nederlandse overheid vereist, die op veel beleidsterreinen consequenties zal hebben”.
’s Avonds bij Nieuwsuur versprak (?) Twan Huys zich door het te hebben over klimaatregelen. Klimaat + maatregelen -> klimaatregelen is eenzelfde woordvorming als beleid + leidsman -> beleidsman.
