In Wenen waren in elk geval in de zomer van 2016 ambtenaren van de gemeentereiniging actief onder het motto We kehr for Vienna. Die tekst droegen ze net zo zichtbaar op hun oranje werkkleding als er in dezelfde tijd niet minder duidelijk op vuilniswagens WE KEHR FOR YOU geschreven stond. Wenen is een internationale stad.
De teksten deden me denken aan de cursus die ik ooit als radiopresentator volgde op Santbergen in Hilversum. Een van de lessen – ik denk van Kees Schoonenberg – in die lineaire tijd*) was: géen woordspelingen met andere talen voor de microfoon, want er zijn altijd luisteraars die die andere taal niet spreken. Leg zo’n grapje uit óf laat ‘m achterwege, althans voor de radio of televisie waar het programma verder gaat en de luisteraar/kijker geen tijd heeft om iets even op te zoeken. Gewoon dus een kwestie van sociaal fatsoen, iedereen een gelijk speelveld, zoals het tegenwoordig in Den Haag kan heten.
Die uitdrukking is daar onderhand een jaar of 20 gangbaar. Anne Lize van der Stoel (VVD) was blijkens de Handelingen op 28 augustus 1996 de eerste gebruikster in een debat in de Tweede Kamer over de invoering van een Europese richtlijn, een wet op Europese ondernemingsraden. Zij zei: “Wij willen in Europa een gelijk speelveld voor bedrijven, zodat zij aan dezelfde voorwaarden kunnen voldoen” – toen minister Melkert op haar reageerde, refereerde hij vele malen aan dat gelijke speelveld. De uitdrukking begon toen aan een succesvolle carrière bij politieke vergaderingen. Aan te nemen is dat mevrouw Van der Stoel de Amerikaans-Engelse uitdrukking level playing field (‘a situation offering equality of opportunity or in which fairness to all parties is observed’ OED) leende en naar het Nederlands vertaalde. Die was rond 1990 nog nieuw en is pas na 2000 aan de OED toegevoegd.
Hoe gelijk is het speelveld voor de dragers van die tekst in Wenen, We kehr for you, respectievelijk voor de lezers daarvan? De knipoog naar het Engels is onmiskenbaar, we care for you ‘wij zorgen voor u’. Misschien moeten we voor het juiste verstaan ook nog wel luisteren naar de uitspraak, want in het Duits (van sommigen) kan care als “keer” klinken.
Daar komen we bij de eigenlijke inhoud van we kehr for you: kehren kan in het Duits ook de betekenis hebban van ‘schoonmaken, reinigen’. Neue Besen kehren gut!
Snapt de doorsnee-toerist in Wenen de dubbelheid van We kehr for Vienna? Of We kehr for you? Begrijpt de gemiddelde gemeentelijke Weense vuilnisman het?
We kehr for YOU (Wenen)
Als de Nederlandse minister-president, eerste minister in een ploeg die in het Regeer-akkoord het volkslied, de geschiedenis van het Nederland, de Centrale Overheid zo veel aandacht geeft en in een Parlement zijn beleid uitdraagt en verdedigt waar inmiddels de vaderlandse driekleur al is neergezet, – als die premier zomaar begint Bring it on! ‘kom maar op!’ te roepen in Nederlandstalige bijdragen op persconferenties, in vergaderingen of in interviews, denk ik bijna automatisch aan die teksten van de Weense vuilnisdienst en via die omweg aan Kees Schoonenberg.
Van de laatste is op internet overigens meer als goochelaar dan als radioman en lesgever te vinden.
*) Lineair is in dit geval het moment van uitzenden is gelijk aan het moment van luisteren/kijken.
