Blokje 2 gaat over het langer en korter worden van woorden, in afwijking van wat tot dusver gebruikelijk was.
Nemen we een paar concrete voorbeelden van die nieuwe ontwikkeling die niet pas in 2018 is begonnen. Bij elk geval moet u bedenken dat de nieuwe vorm nog niet in Van Dale geregistreerd staat.
Bij het verkorten van bestaande woorden heb ik het over kasschuif en uitruk. U mag ook denken aan kabinetswissel. Echt een trend, die al eerder ingezet is getuige dat woord kasschuif, maar een geliefd spoor als we denken aan andere zoals bijstook, afvang, brandweeruitruk en weglek. Jesse Klaver merkte vorig jaar een keer op “dat die weglek naar buitenlandse belastingdiensten zo groot is”. Het gaat vooral om werkwoorden die teruggesnoeid worden tot hun stam, maar hierbij hoort ook bewoording, het nog niet algemeen gangbare enkelvoud van bewoordingen. Bewoordingen wás een plurale tantum, het is een gewoner woord geworden.
Nou kan iemand zeggen “kort is handiger, economischer”, maar ook komt verlenging van woorden voor en dat betreft vooral een intensivering van betekenis. Denk aan nieuwe meervouden van het begrip inzet zoals beleidsinzetten of van aanpak (zoals in wijkaanpakken, veiligheidsaanpakken) of minstens zo typerend Binnenhofs notaoverleggen, coalitie-overleggen, werkoverleggen, wetgevingsoverleggen. Die meervouden heeft Van Dale nog niet, evenmin als pluralia zoals verbeterslagen, inhaalslagen, bezuinigingsslagen, efficiencyslagen. Daar deden ze nog niet aan in – ik noem maar wat, meneer Van Agt – 1980.
Aanvulling 05.02.2019: Bij het debat vandaag over de klimaatplannen en het interview van Dijkhoff in De Telegraaf daarover, liet premier Rutte enkele malen het woord terugsluis vallen. Dat hoort uiteraard bij die kortstammen van hierboven.
Zie ook het stalletje boekwissel op Utrecht Centraal.
